با توجه به کاهش روز افزون ذخایر مناطق خشکی، نیاز بشر به محیط­ های دریایی روز به روز در حال افزایش است.

کشور ایران با توجه به مرزهای گسترده آبی در شمال و جنوب و لزوم بهره برداری از منابعی که در محیط های آبی وجود دارد، نیازمند به بهره­ گیری از علم نوین فیزیک دریا می ­باشد.

اهمیت بسیار زیاد دریا در تعاملات تجاری و اقتصادی و تأثیر پدیده­ های دریایی بر روی قاره ­ها و نقش آن­ها در زندگی انسان نیاز به مطالعات دریایی و ارتقاء سطح کیفی دانش دریایی را در جهت بهره ­وری بهینه از دریا محسوس­تر می­ نماید.

خصوصاً اینکه کشور ایران دارای حدوداً بیش از ۲۰۰۰۰ کیلومتر مرز آبی است.

کارشناسی اقیانوس ­شناسی شامل مجموعه ه­ای از فعالیت­ های آموزشی و پزوهشی در زمینه مسائل اقیانوس­ شناسی از جمله فیزیک دریا، زمین­ شناسی دریا، شیمی دریا، زیست­ شناسی دریا و آلودگی و حفاظت محیط زیست دریا است.

رشته اقیانوس­ شناسی از زیرگروه‌های ۳ گروه آزمایشی علوم تجربی است و ضرایب دروس اختصاصی برای این رشته عبارت است:

– داوطلبان کنکور تجربی می­ توانند در فرایند انتخاب رشته تجربی این رشته را در دانشگاه­ های سراسری، آزاد و پردیس های بین الملل انتخاب نمایند.

– پذیرش در رشته اقیانوس­ شناسی در دانشگاه­ های دولتی روزانه و نوبت دوم ( شبانه ) صورت می­ گیرد.

– ادر رشته اقیانوس شناسی دانشگاه آزاد اسلامی هم پذیرش دانشجو دارد.

– دانشجویان این دوره با توجه به دروس تخصصی و اختیاری ارائه شده در ۴ گرایش فیزیک دریا، زمین شناسی دریا، شیمی دریا، یا زیست­ شناسی دریا ادامه تحصیل دهند.

گرایش فیزیک دریا:

فیزیک دریا شاخه ه­ای از اقیانوس شناسی است که به شناخت پدیده ­ها و رویداد های درون دریا و محیط اطراف آن می پردازد.

دانشجوی این گرایش با امواج دریا و جذر و مد، جریان های دریایی، جریان­ های ساحلی، گرفتن انرژی از دریا و موارد بی شمار دیگری آشنا می­ شود.

دروس این رشته در طول تحصیل:

دروس پایه: ریاضی، شیمی عمومی، مبانی کامپیوتر و برنامه نویسی، زمین­ شناسی عمومی، فیزیک پایه، کارگاه عمومی، زیست شناسی عمومی

دروس اصلی: مبانی فیزیک دریا، مبانی شیمی دریا، مبانی زیست دریا (جانوران دریایی)، مبانی زیست دریا (گیاهان دریایی)، مبانی زمین شناسی فیزیکی دریا، هواشناسی عمومی، هواشناسی دریایی، ابزار شناسی و عملیات میدانی در دریا، اصول ناوبری و ایمنی در دریاف مبانی اکولوژی دریایی، آمار مقدماتی، آشنایی با ویژگی­ های زیستی آب­ های ایران، آشنایی با ویژگی­ های غیر زیستی آب های ایران، دورسنجی و سامانه های اطلاعات جغرافیایی، حقوق دریاها، آلاینده های دریایی و روش­ های کنترل آن، زبان تخصصی، رسوب شناسی، محیط زیست سواحل، اقتصاد، تجزیه و تحلیل داداه های اقیانوسی، روش تحقیق، پروژه

دروس تخصصی گرایش فیزیک دریا: مبانی دینامیک اقیانوس ­ها، معادلات دیفرانسیل و کاربرد آن، مکانیک سیالات، مبانی تئوری امواج و جزر و مد، روش های عددی و مدل سازی، سمینار

گرایش زیست دریا:

به بررسی و مطالعه­ ی خواص محیط آبی، بیولوژی آبزیان و فعالیت­ های آبزی پروری می ­پردازد.

به عبارت دیگر در این رشته جانوران و گیاهان آبزی بررسی و مطالعه می­ شوند. همچنین دانشجویان به مطالعه اکولوژی دریا؛ یعنی بررسی آلودگی آب دریا و تأثیر آن بر محیط دریا می­ پردازند.

دروس تخصصی گرایش زیست دریا: بیوشیمی، ژنتیک آبزیان، فیزیولوژی آبزیان دریا، میکروبیولوژی آبزیان دریا، میکروبیولوژی دریا، بیوتکنولوژی و اصلاح نژاد آبزیان، سمینار

گرایش شیمی دریا:

دانشجویان شیمی دریا با شیمی آب، معادن و کانی ها، نفت و گاز، شیمی مناطق فرا جوش، شیمی آلاینده­ ها و مبحث خوردگی سازه آشنا می­ شوند.

همچنین در این گرایش به مطالعه ترکیبات شیمیایی آب دریا و رسوبات و موتفه­ های آلی و معدنی و نمک زدایی و تأثیر آلودگی­ ها و ارگانیسم­ های موجود پرداخته می­ شود و به شناخت عوامل کنترل­ کننده توزیع مواد شیمیایی از طریق فرایند های بیولوژیکی توجه می ­گردد.

دروس تخصصی گرایش شیمی دریا: شیمی آلی دریا، شیمی معدنی دریا، شیمی تجزیه دریا، بیوشیمی،ژئوشیمی دریا، سمینار

گرایش زمین شناسی دریا:

دانشجویان زمین­ شناسی دریا با رسوب­ گذاری دریایی، دیرینه شناسی دریایی، چینه­ شناسی دریایی کواترنری و فرایند­های اقیانوسی آشنا می­ شوند.

دروس تخصصی گرایش زمین شناسی دریا: ژئو فیزیک دریایی، محیط های رسوبی، ژئومورفولوژی سواحل، زمین شناسی ساختمانی، فرسایش و انتقال رسوب، سمینار

توانایی­ های لازم رشته اقیانوس ­شناسی:

علاقه به دریا

داشتن روحیه پژوهشی و جست و جویی

سازگاری با دریا و توانایی ارتباط با آن

انجام دادن محاسبات و پیش ­بینی­ های لازم برای امور مرتبط به دریا

همان­ گونه که از مباحث این رشته مشخص است، دانشجوی اقیانوس­ شناسی باید در دروس فیزیک، شیمی، زیست شناسی و زمین شناسی توانمند باشد. همچنین باید به فعالیت در نواحی ساحلی، کشف حقایق پدیده­ های طبیعی و گردش در طبیعت علاقه مند باشد.

هدف رشته اقیانوس شناسی:

مقصود از مرحله کارشناسی اقیانوس­ شناسی، تربیت انسان­ هایی است که با دانش کافی از اصول علمی اقیانوس ­ها و شناخت از مسائل علوم دریایی توانایی انجام خدمات زیر را داشته باشند:

– شناخت و تحقیق مسائل علمی در خصوص شیمی دریا، زمین شناسی دریا، فیزیک دریا، و زیست شناسی دریا

– آماده شدن برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر درباره هر یک از گرایش­ های مرتبط با دانش­ های دریایی

کارشناسی ارشد:

دانش ­آموختگان رشته اقیانوس­ شناسی در مقطع کارشناسی ارشد قادر خواهند بود مهارت­ های علمی و عملی لازم را به گون ه­ای کسب نمایند که علاوه بر آمادگی برای تحصیلات در مقطع دکترا برای حل مسائل مطرح در فیزیک دریا به پژوهش و مطالعه بپردازند.

کاربردهای مهمی نظیر پیش بینی امواج دریا و جذر و مد، پیش­بینی جریان­های دریایی و گردش ترموهالاین، پیش­بینی جریان­ های ساحلی برای استفاده در طراحی موج شکن ­ها و سکوهای دریای، توسعه فناوری­ های کلیدی در زمینه سونار، توسعه فناوری­ های کلیدی در زمینه پایگاه­ های ثابت و متحرک زیر سطحی، گرفتن انرژی از دریا و موارد بی شمار از جمله نتایج این پژوهش ­ها هستند.

توجه: متقاضیان رشته اقیانوس­ شناسی در مقطع کارشناسی ارشد معمولاً دانشجویان کارشناسی رشته­ های علوم پایه: فیزیک، ریاضی و هواشناسی و در علوم مهندسی: عمران، مکانیک و کامپیوتر می­ باشند.

بازار کار رشته اقیانوس شناسی:

– تدریس دروس فیزیک دریا در مقطع کارشناسی، همکاری در انجام پروژه­ های مربوط به فیزیک دریا و انتشار مقاله و کتاب در این زمینه

– فعالیت در زمینه ­هایی اعم از مدل­ سازی فیزیکی و عددی یرای پیش­بینی پدیده­ های دریایی، تفسیر مشاهدات میدانی و تصاویر ماهواره­ای محیط­ های دریایی و بررسی آلودگی­ های موجود در محیط­ های دریایی

– به طور کلی هر ارگان و سازمانی که به نحوی مرتبط به دریا و سواحل باشد، می‌تواند مقصدی برای دانش‌آموخته‌های این رشته باشد؛

سازمان و ارگان‌هایی مانند سازمان محیط زیست، سازمان شیلات، سازمان بنادر و دریانوردی،

پژوهشگاه‌های مربوطه مثل؛ پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی، پژوهشگاه اکولوژی دریای عمان و خلیج فارس در بندرعباس و دیگر موارد می‌تواند مقصدی برای آینده شغلی دانش‌آموخته‌های رشته اقیانوس‌شناسی باشد.

نکته: توجه بیشتر به علم اقیانوس ­شناسی و به خصوص رشته فیزیک دریا در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا با توجه به وسعت حدود ۳۰۰ کیلومتری مرزهای دریایی ایران و اهمیت فعالیت­ های اقتصادی، صنعتی و امور دفاعی، اهمیت به بیش از پیش احساس می­گردد.

نکات:

– با معدل خوب می‌توان در رشته اقیانوس‌شناسی پذیرفته شد.

– با توجه به تغییراتی که از چند سال اخیر در روند پذیرش سازمان سنجش اعمال شده، پذیرش در تمای رشته محل‌های این عنوان رشته‌ی تحصیلی صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی صورت می‌گیرد.

– در نتیجه با برخورداری از معدل نسبتاً خوب و با در نظر گرفتن میزان استقبال داوطلبین، می‌توان انتظار داشت در این رشته محل‌ها، داوطلبین قبول شوند.

– فیزیک دریا مهم‌ترین رشته اقیانوس‌شناسی در مقاطع بالاتر است.

توجه: ظرفیت پذیرش پایین رشته اقیانوس‌شناسی از مزایای این رشته است.

مقایسه بازار کار رشته اقیانوس­شناسی با دیگر رشته‌ها:

– مقایسه میزان بازار کار این رشته با سایر رشته‌ها نمی‌تواند درست باشد، نکته‌ای که خیلی مهم است، ظرفیت پایین این رشته در مقایسه با دیگر رشته‌ها است، در نتیجه می‌تواند نکته‌ای مثبت در مقابل دیگر رشته‌ها باشد.

– از سویی گمنام بودن این رشته نسبت به دیگر رشته‌ ها نیز یک عامل منفی در موضوع بازار کار است؛ اما باتوجه به سیاست‌های ارگان‌ها و سازمان‌های دریایی و مربوطه که بیانگر رشد و توسعه در زمینه‌ی دریا و سواحل است، می‌توان انتظار داشت در آینده‌ی نزدیک وضعیت بازارکار بهبود یابد.

محدودیتی برای تحصیل و کار خانم‌ها در رشته اقیانوس‌شناسی نیست!

از نظر شرایط تحصیل، حتی در مقاطع تحیلات تکمیلی و دکتری نیز منعی برای حضور خانم‌ها وجود ندارد و حتی شاهد این هستیم که امروزه بیشتر دانشجویان چه در مقطع کارشناسی و چه در مقطع کارشناسی ارشد در این رشته را خانم‌ها تشکیل می‌دهند.

از نظر شرایط کار نیز، در صورت مهیا شدن فرصت شغلی یک دانش‌آموخته خانم همانند دانش‌آموخته‌ی آقا، توانایی‌های لازم را دارد، اما بعضی از فرصت‌های شغلی شاید در درازمدت با روحیه‌ی آقایان سازگاری بیشتری داشته باشد.

تقریبا تمامی گرایش‌ها برای خانم‌ها و آقایان شرایط یکسانی دارد، اما بعضی از فرصت‌های شغلی در هر یک از گرایشات که جنبه‌ی فعالیت میدانی دارند می‌تواند برای خانم‌ها مقداری مشکل باشد، اما در صورت وجود علاقه، می‌توان گفت تفاوتی برای خانم‌ها و آقایان چه از نظر تحصیل و چه از نظر کار وجود ندارد.

– به طور کلی دانشجویان مقطع کارشناسی پس از دانش‌آموختگی، می‌توانند در چند رشته‌ی مقطع ارشد به تحصیل ادامه دهند و این امر پس از گذشت هفت سال از ارائه‌ی این رشته، نمایان است.

– رشته‌ای که انتظار می‌رود دانشجویان بیشتر به سمت آن حرکت کنند رشته‌ی “فیزیک دریا” است که حتی در مقطع دکتری نیز می‌توانند ادامه دهند.

– رشته اقیانوس‌شناسی از نظر گرایش در مقطع کارشناسی‌ ارشد شامل دو گرایش؛

دینامیک اقیانوسی و گرایش هواشناسی دریا است که با توجه به امکانات و تخصص اساتید، هر یک از گروه‌های آموزشی به سمت یکی از گرایش‌ها تمایل پیدا می‌کنند و این موضوع حتی در مقاطع دیگر هم به نحوی حاکم است.

از نظر زمان انتخاب؛ پس از اتمام واحد درس‌های کمبود و جبرانی با نظر اساتید هر گروه دروس گرایش‌ها ارائه می‌شود.

شرایط ادامه تحصیل در خارج از کشور در رشته اقیانوس‌ شناسی تفاوتی با دیگر رشته‌ها ندارد اما …

– این رشته حتی در خارج از ایران نیز نوپا بوده و قطعاً با داشتن یک رزومه‌ی پژوهشی خوب، شرایط ادامه تحصیل در دانشگاه‌های مطرح هم فراهم است.

– نکته دیگر کمبود دانش‌آموخته‌های این رشته در مقاطع تحصیلات تکمیلی به نسبت دیگر رشته‌ها است که می‌تواند فرصت بهتری برای ادامه تحصیل در خارج را فراهم کند.

– از این رو باتوجه به نوپا بودن این رشته، شاید بتوان گفت امکان تحصیل این رشته در خارج نسبت به رشته‌ های دیگر راحت‌تر است، حتی با توجه به عوامل سیاسی موجود، اما این تحریم‌ها و عوامل سیاسی ممنوعیت‌ هایی ایجاد کرده که کلی است و شامل تمامی رشته‌ ها است و محدود به چند کشور خاص است.