رشته مهندسی طبیعت | Engineering of nature | گرایشهای رشته مهندسی طبیعت | موقعیت شغلی رشته مهندسی طبیعت
مهندسی طبیعت به مجموعه‌ای از علوم و فنون اطلاق می‌گردد که جهت تربیت افرادی به‌منظور شناخت جوامع گیاهی، عوارض زمین، عوامل اقلیمی، آب‌وخاک، دام و علل تخریب و فرسایش مراتع و آبخیزها، بیابان و اصلاح و توسعه منابع پایه به کار می‌رود.
هدف از ایجاد این رشته تربیت کارشناسانی است که با فراگیری دروس مربوطه بتوانند به‌عنوان کارشناس (مهندس) طبیعت به کار تهیه طرحهای مرتع، بیابان‌زدایی و آبخیزداری در حوزه‌ها و اجرای این طرح‌ها، همکاری در آموزش و تحقیق در بخش‌های مختلف مربوط به این رشته مشغول گردند.
کارشناس محیط زیست تلاش می‌کند تا با ارائه دانش و آگاهی‌های لازم درباره اکولوژی حیات وحش، اکولوژی دریاها، نحوه آلودگی محیط‌زیست، نحوه طراحی پارک‌های ملی و جنگلی و … به حمایت و حفاظت از محیط‌زیست و حل مشکلات زیست محیطی بپردازد.
رشته مهندسی طبیعت از زیرگروه‌های ۵ گروه آزمایشی علوم تجربی است و ضرایب دروس اختصاصی برای این رشته عبارت است:
زمین شناسی:۱ | ریاضی: ۳ | زیست شناسی:۲ | فیزیک:۲ | شیمی:۲ |
رشته مهندسی طبیعت از جمله رشته های دارای گرایشهای مختلف است که میتوان محیط زیست، مرتع و آبخیزداری، جنگلداری، شیلات و علوم و صنایع چوب و کاغذ را از جمله گرایشات این رشته تحصیلی دانست.
دروس مشترک در گرایشهای مختلف مهندسی طبیعت
ریاضیات، فیزیک عمومی، زمین‌شناسی،گیاه‌شناسی، اکولوژی، شیمی عمومی، زیست شناسی، آمار و احتمالات، هوا و اقلیم‌شناسی، خاک‌شناسی عمومی، قوانین و مدیریت منابع طبیعی، جامعه‌شناسی روستایی، آشنایی با کامپیوتر، هیدرولوژی عمومی
گرایش محیط زیست
محیط زیست یک رشته چند بخشی یا بین رشته‌ای است و آمیخته‌ای از علوم بیولوژی، اکولوژی، فیزیک، شیمی، ریاضی، آمار، اکولوژی کاربردی و جغرافیا است.
این گرایش تلاش می‌کند تا بین محیط انسان یا محیط شهری و محیط فراشهری مثل مرتع، جنگل و … پل بزند تا بشر با استفاده از دانش روزافزون خود به نحوی عمل کند که با نیاز‌ها و امیدهایش هماهنگی بیشتری داشته باشد و در نهایت زندگی بهتری را برای خود و آیندگان فراهم سازد.
همچنین تلاش می‌کند تا با ارائه دانش و آگاهی‌های لازم درباره اکولوژی حیات وحش، اکولوژی دریاها، نحوه آلودگی محیط‌زیست، نحوه طراحی پارک‌های ملی و جنگلی و … به حمایت و حفاظت از محیط‌زیست و حل مشکلات زیست محیطی بپردازد.
(در سال ۸۳ مهندسی محیط زیست به عنوان یک رشته مجزا در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، وابسته به وزارت آموزش و پرورش ارائه شده است.)
دروس تخصصی گرایش محیط زیست
اکولوژی حیات‌وحش، مبانی مدیریت حیات‌وحش، بیولوژی حیوانات شکاری، پرنده‌شناسی، قوانین و مدیریت محیط‌زیست و شیلات، اکولوژی دریاها، فنون مدیریت حیات وحش، آلودگی‌های محیط‌زیست، انسان و محیط‌زیست، پارک‌های ملی، جنگل و پردیس‌ها، طراحی و مهندسی پارک‌های ملی و جنگلی، ارزیابی محیط‌زیست، پارک‌داری، جلسه بحث، پروژه
موقعیت شغلی
سازمان حفاظت محیط‌زیست، شهرداری‌ها، مهندسین مشاور، وزارت کشور، وزارت نیرو، سازمان توسعه و برنامه‌ریزی، وزارت صنایع، وزارت نفت بازار کار متخصصان محیط زیست در تمام مقاطع تحصیلی به ویژه کارشناسی‌ارشد و دکترا به شمار می آیند.
گرایش مرتع و آبخیزداری
در گرایش مرتع و آبخیزداری دانشجویان می‌آموزند که با توجه به امکانات آبی، خاکی، اقلیمی، زمین‌شناسی و پوشش گیاهی چگونه میتوان از عرصه منابع طبیعی، به ویژه از مراتع موجود، بیشترین بهره را برد.
به عبارت دیگر:
کارشناس رشته مرتع و آبخیزداری با تقویت پوشش گیاهی، اصلاح آبراهه‌ها و بانکت‌زدن (ایجاد خطوط افقی بر روی دامنه کوه‌ها و تپه‌ها و کاشت نهال) می‌تواند از فرسایش خاک و ایجاد سیلاب جلوگیری کند.
اهمیت این مسأله زمانی آشکار میشود که بدانیم کشور ما به دلیل پیشروی شن‌های روان به مناطق مرکزی و شرقی کشور، در معرض بیابان‌زایی قرار دارد.
همچنین فرسایش خاک، موجب پرشدن مخازن سدها و آسیب‌رسانی جدی به این منابع ارزشمند می‌گردد.
دروس تخصصی گرایش مرتع و آبخیزداری
شناسایی گیاهان مرتعی، ژئو مرفولوژی، زراعت نباتات علوفه‌ای، خاک مناطق خشک و نیمه‌خشک، هیدرولوژی کاربردی، حفاظت خاک، کارتوگرافی، ارزیابی خاک‌های زراعی، اکولوژی مرتع، دامداری، اصلاح و توسعه مراتع، آنالیز و ارزیابی مراتع، جنگلکاری در مناطق خشک، آبخیزداری، مقدمات مردم‌شناسی عشایری، جلسه بحث، پروژه
توجه: داوطلبان این گرایش باید در زمینههای اکولوژی، علوم زمینی، آمار و ریاضیات قوی باشند.
موقعیت شغلی
فارغ‌التحصیل این رشته، فرصت‌های شغلی مناسبی در شرکت‌های دولتی، خصوصی و نیمه‌خصوصی مرتبط با وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مؤسسه تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات خاک و حفاظت آبخیزداری، سازمان جنگل‌ها و شرکت‌های مشاوره منابع طبیعی دارد.
مهندسی منابع طبیعی گرایش جنگلداری
گرایش جنگلداری مجموعه‌ای از علوم و فنون است که برای شناخت جوامع مختلف جنگلی و آگاهی از کیفیت و کمیت آنها، تربیت، پرورش و بهره‌برداری مستمر از تولیدات جنگلی، روش‌های مختلف قطع و حمل درختان قطع شده، جاده‌سازی در جنگل و مهمتر از همه، حفاظت، احیا و توسعه مناطق جنگلی به عنوان تعدیل و تنظیم کننده شرایط آب و هوایی و خاکی و منبع تولید کننده چوب به کار گرفته می‌شوند.
توجه: داوطلب گرایش جنگلداری باید در زمینه های زیست شناسی، ریاضی، زمین شناسی و اکولوژی قوی باشد، با توجه به کمیت و کیفیت درسهایی که در این رشته تدریس میشود، دانشجو باید از توان و دانش بالایی در زمینه های علوم طبیعی و ریاضی برخوردار بوده، قدرت تجزیه و تحلیل مسائل طبیعی و بوم شناسی (اکولوژیکی) را داشته باشد و دارای دقت کافی در مسائل جنگل باشد.
دروس تخصصی گرایش جنگلداری
اندازه‌گیری جنگل، جنگل‌شناسی، جاده‌سازی، جنگلداری، اقتصاد جنگل، بهره‌برداری جنگل، خاک‌شناسی جنگل، اکولوژی جنگل، درخت‌شناسی، شناخت حیوانات شکاری، پارک‌های ملی و جنگلی و پردیس‌ها، سیاست جنگل، حمل و نقل چوب، حمایت جنگل، جنگلکاری و نهالستان‌های جنگلی، صنایع چوب، جلسه بحث، طرح جنگلداری
موقعیت شغلی
کارشناس متخصص در تهیه طرحهای جنگلکاری و جنگلداری و سایر طرحهای مربوط به حفاظت و توسعه جنگل‌ها در سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، وزارت جهاد کشاورزی، شهرداری‌ها، سازمان پارک‌ها و فضای سبز و سازمان محیط زیست
گرایش شیلات
در این گرایش، دانشجویان با علوم مختلف بیولوژی جانوری، گیاهی و اکولوژی دریایی به عنوان زیربنای شیلات آشنا می‌شوند، درباره آبزیان آب‌های داخلی و دریایی، نحوه تکثیر و پرورش آبزیان، صید و صیادی ونحوه عمل‌آوری فرآورده‌های دریایی مطالعه می‌کنند.
دروس تخصصی گرایش شیلات
لیمونولوژی، اصول تکثیر و پرورش آبزیان، تکثیر و پرورش ماهی، تکثیر و پرورش آبزیان، اکولوژی دریاها، اصول تغذیه آبزیان، ماهی‌شناسی عمومی، بیماری‌ها و انگل‌های آبزیان، هیدروتکنیک و طراحی استخرها، ماهی‌شناسی و سیستماتیک، بهداشت و تکنولوژی فرآورده‌های شیلاتی، هیدروشیمی، جلسه بحث، پروژه
موقعیت شغلی در ایران
برای اجرای برنامه‌های شیلات، پرورش افراد فنی و کارشناس از اهمیت خاصی برخوردار است؛
افرادی که می‌توانند با توسعه فعالیت‌های آبزی پروری، بازسازی ذخایر دریای خزر و منابع آب‌های داخلی، ترویج مصرف آبزیان پرورشی به عنوان غذای سلامتی، بهبود کیفیت عرضه آبزیان پرورشی، ایجاد مزارع انفرادی پرورش آنها و مراکز تکثیر آبزیان، ارائه آموزش‌های مورد نیاز آبزی پروران به منظور تقویت و ارتقای دانش فنی تولید کنندگان، مطالعه و ارائه مناسبترین روش‌های تکثیر و پرورش آبزیان، افزایش راندمان و بهبود کیفیت آبزیان پرورشی، شناسایی و مطالعه اراضی مستعد توسعه پرورش آبزیان و انجام تحقیقات در امر شناخت بیماری‌ها، بهداشت و تغذیه آبزیان، نقش بسیار مهم و اساسی در رشد و ارتقای صنعت شیلات بر عهده داشته باشند.
گرایش علوم و صنایع چوب و کاغذ
علوم و صنایع چوب و کاغذ مجموعه علوم و فنونی است که با فراگیری آنها دانشجویان در زمینه نحوه رویش و تولید چوب و عوامل مؤثر بر آن، اختصاصات ساختمانی و طبقه‌بندی و درجه‌بندی چوب‌ها و کاغذها، خواص فیزیکی، مکانیکی، شیمیایی و کاربردی چوب و کاغذ، تبدیل شیمیایی و مکانیکی و نیز بازرگانی و داد و ستد چوب و کاغذ و تولیدات آنها آگاهی لازم را کسب می‌کنند.
موقعیت شغلی
فارغ‌التحصیل علوم و صنایع چوب و کاغذ می‌تواند به عنوان مدیرفنی در بخش‌های دولتی یا خصوصی مجتمع‌های چوب و کاغذ و کارخانجات تولید چوب فعالیت کند یا به عنوان کارشناس در دفاتر فنی سازمان جنگل‌ها و مراتع مشغول به کار گردد.
دروس تخصصی گرایش علوم و صنایع چوب و کاغذ
فیزیک چوب، شیمی چوب، مدیریت صنعتی، چوب‌بری ، روکش و تخته لایه ، استاندارد و درجه‌بندی چوب، صنایع مبلمان، مکانیک چوب، تخته خرده چوب، تخته فیبر، چوب‌خشک‌کنی، تکنولوژی تهیه خمیر کاغذ، حفاظت کار و ایمنی در صنایع چوب، بازار چوب، سازه‌های چوبی، کنترل کیفیت محصول، کاغذسازی، جلسه بحث
