مهندسی مواد
Materials Engineering
مهندسی مواد یکی از رشته‌های مهندسی است که به درستی لقب مادر رشته‌های مهندسی را به خود اختصاص داده است. به جرأت می‌توان گفت: که اکثریت قریب به اتفاق مصنوعات بشری که در اطراف می‌بینیم، حاصل تلاش مهندسان مواد است. مهندسی مواد یک رشته ترکیبی متشکل از متالورژی، سرامیک، فیزیک جامدات و شیمی است.
گرایش ها در مقطع کارشناسی
الف) متالورژی
متالورژی یکی از گرایش های علم و مهندسی مواد است که رفتار فیزیکی و شیمیایی عناصر فلزی، ترکیبات متالیزه و ترکیبات آنها را بررسی می شود. متالورژی همچنین روش استفاده از علم برای تولید فلزات و مهندسی قطعات فلزی برای استفاده در محصولات برای مصرف کنندگان و تولید کنندگان است. اگرچه فلزکاری متکی به متالورژی است اما از صنایع فلزکاری متمایز است.متالورژی به دو بخش متالورژی استخراجی و صنعتی تقسیم می‌شود.
الف-۱) گرایش متالورژی استخراجی:
متالورژی استخراجی شامل جداکردن فلزات از سنگ معدن و تصفیه آنها (تولید فلزات)، شناخت انواع کوره‌ها، سوخت‌ها و فعل و انفعالات شیمیایی می‌شود.
دروس تخصصی گرایش متالورژی استخراجی
انتقال مطالب علمی و فنی، ریخته‌گری، شکل دادن فلزات ، تغلیظ مواد معدنی ، اصول استخراج فلزات، سینتیک مواد، شیمی تجزیه ، عملیات حرارتی ، خوردگی و اکسیداسیون، انجماد فلزات، مواد دیرگداز.
الف-۲) گرایش متالورژی صنعتی:
متالورژی صنعتی عبارت است از روش‌های مختلف تولید مصنوعات فلزی که مهمترین این روش‌ها متالورژی پودری، شکل دادن، جوشکاری و ماشین‌کاری است. همچنین در متالورژی صنعتی خواص و مشخصات فیزیکی، ساختاری و مکانیکی مواد بررسی می‌شود.
دروس تخصصی گرایش متالورژی صنعتی
ریخته‌گری، انجماد فلزات ، شکل دادن فلزات، خواص مکانیکی مواد ، متالورژی جوشکاری ، متالورژی پودر، روش‌های نوین آنالیز مواد، خوردگی و اکسیداسیون، عملیات حرارتی ، استخراج فلزات، انتقال مطالب علمی و فنی.
ب) سرامیک
مهندسی سرامیک علم و فناوری ایجاد اشیاء از مواد غیر آلی و غیر فلزی است. این کار به وسیله گرما انجام می شود یعنی در دماهای پایین با استفاده از واکنش های بارندگی بااستفاده از راه حل های شیمیایی با خلوص بالا .
دروس تخصصی گرایش سرامیک
ساختار سرامیک‌ها، سینتیک مواد، روش‌های نوین آنالیز مواد ، خواص الکتریکی و نوری سرامیک‌ها، مواد دیرگداز ، تئوری شیشه ، تئوری پرسلان‌ها، آزمایشگاه چینی، فرآیند ساخت سرامیک، انتقال مطالب علمی و فنی.
گرایش ها در مقطع ارشد در آزمون کارشناسی ارشد سال ۹۷ همراه با ضرایب مواد امتحانی(ضرایب از راست به چپ)
الف) مهندسی مواد
- شناسایی و انتخاب مواد مهندسی (۱-۲-۲-۲-۱)
- شکل دادن فلزات (۱-۱-۲-۲-۲)
- جوشکاری (۱-۱-۲-۲-۲)
- استخراج فلزات (۱-۲-۲-۱-۲)
- خوردگی و حفاظت مواد (۱-۲-۲-۱-۲)
- سرامیک (۱-۱-۳-۱-۲)
- ریخته گری (۱-۲-۲-۲-۱)
- مواد مرکب (۱-۱-۳-۱-۲)
ب) مهندسی پزشکی
- بیومواد (۱-۲-۲-۲-۱)
- مهندسی بافت (۱-۲-۲-۲-۱)
گرایش ها در مقطع دکتری و ضرایب دروس امتحانی(از راست به چپ)
مهندسی مواد و متالورژی (۴-۱-۱)
توانایی های لازم
در مهندسی مواد، دو علم شیمی و فیزیک اهمیت بخصوصی پیدا می‌کند. زیرا بررسی خواص مواد بی آشنایی با این دو علم ممکن نیست. دانشجوی این رشته علاوه بر فیزیک و شیمی باید از دانش ریاضی اطلاعات کافی داشته و قدرت تحلیل خوبی داشته باشد. برای مثال با وجود این که یک مهندس متالورژی نباید به فکر پشت میزنشینی بوده و باید آمادگی کار در شرایط سخت را دارا باشد، اما بدون شک مهندس این رشته بیش از توان جسمانی خوب نیاز به یک ذهن خلاق و کنجکاو دارد. آشنا بودن زبان انگلیسی نیز در تمام رشته‌های مهندسی ضروری است. اما در مهندسی سرامیک این ضرورت بیشتر احساس می‌شود زیرا این رشته نسبتاً جدید است و در نتیجه کتاب های علمی آن کمتر به زبان فارسی ترجمه شده است.
مهمترین مهارت های مورد نیاز یک مهندس مواد به شرح زیر است:
- مهارت حل مساله خلاقانه
- توانایی و استعداد در ریاضی، علوم و فناوری اطلاعات
- مهارت های ارتباطی و ارائه مطالب در حد خوب
- آگاهی از فرآیندهای تولید
- توانایی اولویت بندی و برنامه ریزی موثر
- توانایی کار تیمی و تصمیم گیری
یکی از مهم ترین مهارت های لازم برای یک مهندس مواد، تسلط داشتن بر نرم افزارهای تخصصی حوزه مهندسی مواد است.
موقعیت بازار شغل در ایران
فارغ تحصیلان متالورژی استخراجی می‌توانند جذب مرکز هایی شوند که به فرآیندهای استخراج و تولید مواد اولیه فلزی (آهنی و غیرآهنی) می‌پردازند . فارغ‌التحصیلان متالورژی صنعتی می‌توانند در مراکزی که با تولید قطعات فلزی سروکار دارند مانند صنایع متالورژی پودر، صنایع ریخته‌گری، صنایع فولادسازی، صنایع دفاع، کشتی‌سازی، هواپیماسازی، تراکتورسازی، کولر، خودروسازی و ساخت قطعات مختلف وسایل خانگی از جمله یخچال، ماشین‌لباسشویی، تلویزیون و ضبط صوت فعالیت کنند. در مورد فرصت شغلی مهندس سرامیک باید گفت که امروزه صنایع سرامیک برای رشد اکثر صنایع اهمیت بسیاری دارند. برای مثال صنایع متالورژی و سایر صنایع که با درجه حرارت بالا سروکار دارند، مصرف‌کننده مواد دیرگداز هستند یا صنایع الکترونیک احتیاج به قطعات مختلف سرامیکی با خاصیت های الکترونیکی و مغناطیسی مطلوب دارند. همچنین صنایع اتومبیل‌سازی، صنایع ساختمانی، صنایع تولید نیرو، مخابرات و به هر حال هر خانه و خط تولید هر کارخانه‌ای نیاز به فرآورده‌های سرامیکی دارد. در حال حاضر کشور ما کارخانه‌های عمده تولیدکننده مواد نسوز، کاشی‌سازی، چینی‌سازی، شیشه‌سازی، تولیدکننده سرامیک‌های الکتریکی، آجرسازی و سیمان دارد که فارغ تحصیلان رشته سرامیک می‌توانند در آنها مشغول به کار گشته و به افزایش کارایی و بازده کارخانه و همچنین بهبود کیفیت محصول آن کمک نمایند.
درصد و نمونه کارنامه قبولی رشته مهندسی مواد در مقطع کارشناسی در کنکور ۹۵
رشته مهندسی مواد دانشگاه سراسری صنعتی شریف-روزانه
رشته مهندسی مواد دانشگاه سراسری علم و صنعت-روزانه
رشته مهندسی مواد دانشگاه سراسری صنعتی اصفهان-روزانه
