فیزیوتراپی
Physiotherapy
فیزیوتراپی در معنای لغوی یعنی درمان فیزیکی و هدف آن توانبخشی به بیمارانی است که از نظر جسمی به مشکل برخورده‌اند و برای بازگشت به زندگی طبیعی و اجتماعی نیاز به کمک دارند. این درمان از طریق عوامل مکانیکی و فیزیکی صورت می‌گیرد نه از طریق دارو.
یک دانش آموخته فیزیوتراپی می‌تواند با دانشی که به دست آورده به رفع یا بهبود شکستگی‌ها و دررفتگی‌ها، گرفتگی و دردهای عضلانی، مشکلات فرسایش مفاصل مثل آرتروز، روماتیسم، از کارافتادن عضلات به دلیل بیماری‌های عصبی و از کارافتادگی سالمندان کمک نماید. الکتروتراپی (استفاده از اشعه مادون قرمز)، مکانوتراپی (استفاده از دستگاه‌های مکانیکی و بدنسازی) و هیدروتراپی (آب درمانی) از جمله روشهای درمان مورد استفاده علم فیزیوتراپی هستند.
درواقع فیزیوتراپی رشته‌ای است که با استفاده از عوامل فیزیکی (مثل گرما، سرما، نور، الکتریسیته و…) و عوامل مکانیکی (تمرینات و حرکت‌های مختلف) در جهت کمک به درمان و بهبود یا بازگرداندن کار اعضای بدن و هدایت بیمار برای استفاده از توانایی‌های باقی‌مانده و بدست آمده برای جبران هرچه بیشتر ناتوانایی‌ها و محدودیت‌ها برای رسیدن به زندگی مستقل فرد معلول و بیمار در حد امکان کوشش می‌نماید.
یک متخصص فیزیوتراپی برای درمان بیماران با روشهای فیزیکی ابتدا با قسمت‌های مختلف بدن آشنا شده سپس سایر موارد فیزیکی درمان و تک تک روشهای آن‌را مثل الکتروتراپی – ترموتراپی ورزش‌درمانی و روشهای درمان‌های دستی (موبیلیزاسیون) را فرا می‌گیرد.
بدین منظور واحدهای درسی دانشجویان به گونه‌ای تنظیم شده که ابتدا هر دانشجو با ساختمان طبیعی بدن و نحو کار دستگاهی مختلف آشنا شود (واحد آناتومی و فیزیولوژی ) سپس بیماری‌های مختلف ارتوپدی -اعصاب – تنفسی و روماتیسمی و غیره را فرا می‌گیرد همزمان با آنها واحدهای در رابط با نحوه حرکت بخش‌های مختلف بدن(کینزیولوژی – بیومکانیک ) و روشهای الکتروتراپی و حرکت درمانی و تکنیک‌های خاص آن ارائه می شود.
مهمترین وظیفه این دوره، تربیت افرادی متعهد و متخصص می‌باشد که پس از طی یک دوره کارشناسی فیزیوتراپی بتوانند بر اساس تشخیص پزشکی درمان فیزیکی را به عهده بگیرند.
با عنایت به اینکه درصدی از جمعیت هر کشوری را بطور معمول معلولین تشکیل می‌دهند نیاز به خدمات توانبخشی از جمله فیزیوتراپی مخصوصاً پس از انقلاب اسلامی و در خلال جنگ تحمیلی بعلت افزایش تعداد معلولین مشهود واضح می‌باشد، رشته فیزیوتراپی که یکی از رشته‌های توانبخشی می‌باشد در ایران از سابقه‌ای طولانی برخوردار نبوده و رشته‌ای نوپا است و امکانات آن فعلاً محدود است.
طول دوره
رشته فیزیوتراپی دارای سه مقطع تحصیلی کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری است؛ در مقطع کارشناسی دارای گرایش نمی‌باشد. مدت تحصیل در دوره کارشناسی ۴ سال و دوره کارشناسی ارشد ۲ سال می‌باشد.
کارآموزی در عرصه بایستی در بیمارستان‌ها، مراکز و درمانگاه‌های فیزیوتراپی گذرانده شود و کلیه واحدهای آن در سه ترم ارائه خواهد شد.
در مقطع کارشناسی لازم است دانشجو برای فارغ التحصیلی در ترم آخر در یکی از زمینه‌های فیزیوتراپی مطالبی را به صورت تحقیق و یا گردآوری با راهنمایی اساتید این رشته تهیه نموده و آن را به عنوان رساله خویش جهت استفاده دانشجویان و سایر متخصصین این رشته ارائه نماید و سپس در امتحان جامع فیزیوتراپی را با موفقیت بگذراند.
این رشته برای مقطع کارشناسی ارشد و دکتری هم در ایران پذیرش دارد. البته برای ادامه تحصیل، امکان تغییر رشته به رشته‌های فیزیولوژی، علوم تشریح و آناتومی هم وجود دارد.
واحدهای درسی
تعداد کل واحدهای درسی برای دوره کارشناسی این رشته ۱۳۵ واحد درسی و ۲۴ واحد کارآموزی در عرصه به شرح زیر است:
دروس عمومی ۲۰ واحد
دروس اختصاصی ۹۱ واحد (دروس پایه ۴۷ واحد و تخصصی ۴۴ واحد)
کارآموزی در عرصه ۲۴ واحد
دروس پایه
۱٫فیزیک برای فیزیوتراپی۲٫ فیزیولوژی عمومی۳٫ آناتومی (که شامل : سروگردن و تنه، اندام فوقانی، اندام سطحی، اندام تحتانی) ۴٫ بافت شناسی۵٫ آسیب‌شناسی۶٫ استخوان شناسی۷٫ روانشناسی عمومی و معلولین ۸٫ روانپزشکی۹٫ ژنتیک ۱۰٫ کمک‌های اولیه۱۱٫ رشد روانی ـ حرکتی کودک۱۲٫ آناتومی اعصاب۱۳٫ فیزیولوژی۱۴٫ نورولوژی ۱۵٫ بیماری‌های داخلی۱۶٫ بیماری‌های قلب۱۷٫ عروق و تنفسی۱۸٫ روماتولوژی۱۹٫جراحی عمومی۲۰٫ ارتوپدی ۲۱٫ رادیولوژی
دروس اصلی و تخصصی
۱٫آشنایی با اصول توانبخشی و طب فیزیکی۲٫ فیزیوتراپی (شامل: اعصاب، بیماری‌های قلب، عروق و تنفس، روماتولوژی ،جراحی ، ارتوپدی)
۲٫ کینزیولوژی و بیومکانیک۴٫حرکت درمانی۵٫ الکترو تراپی۶٫ اندام‌های مصنوعی و وسایل کمکی۷٫ ارزشیابی و اندازه‌گیری ۸٫ ماساژ و اصول درمان‌های دستی۹٫ زبان تخصصی، پروژه
رشته‌ی فیزیوتراپی از زیر گروه‌های ۱ رشته‌های علوم تجربی است و ضرایب دروس اختصاصی برای این رشته عبارت است:
| زمین شناسی:۰ | زیست شناسی:۴ | شیمی:۳ | فیزیک:۲ | ریاضیات:۲ |
توجه: همه‌ی دروس بالا اختصاصی بوده و ضریب همه در ۳ ضرب می‌گردد.
بازارکار
فارغ التحصیلان فیزیوتراپی می توانند در بیمارستان‌ها، سازمان بهزیستی، هلال احمر، کلینیک‌های توانبخشی، مدارس، منازل و سازمان‌های مربوط به توانبخشی مشغول به کار شوند. همچنین فارغ التحصیلان در صورت داشتن شرایط و امکانات لازم، می‌توانند مراکز فیزیوتراپی و توانبخشی خصوصی تأسیس کنند.
نکات کاربردی
داشتن صبر و حوصله، اشتیاق و علاقه و داشتن وضعیت جسمانی خوب برای رشد و علاقمندی به این رشته لازم است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته گذراندن واحدهای دانشگاهی ورزشی و آمادگی جسمانی، لازمه به دست آوردن مدرک فیزیوتراپی هست.
این رشته در انتخاب رشته سال‌گذشته چهارمین انتخاب رتبه های زیر ۵۰۰۰ کشوری و نیز چهارمین انتخاب رتبه های زیر ۱۰۰۰۰ کشوری را در فرم نهایی انتخاب رشته شامل می شد.
با توجه به قبولی های سال گذشته میانگین رتبه قبولی این رشته در تهران ۱۵۰۰ است.
وظایف فیزیوتراپیست
صحبت با بیماران در مورد دردها و مشکلات آنها به صورت دقیق
انجام برخی آزمایشات مانند آزمایش‌خون و رادیولوژی
توجه به تشخیص‌های پزشکان در مورد بیمار و همکاری با آنها
تهیه یک برنامه درمان برای بیماران متناسب با وضعیت روحی و جسمی آنها
استفاده از دستگاه‌های مختلف فیزیوتراپی در درمان بیماران
انجام اعمال فیزیوتراپی مانند ماساژ، گرما دادن و … برای بیماران
دادن مشاوره به بیماران در خصوص سبک زندگی، رژیم غذایی و یا انجام ورزش های خاص
دادن آموزش های لازم به بیماران و خانواده های آنها در جهت رفع بیماری
ارزیابی روند پیشرفت و بهبود بیمار
تهیه گزارش درمان در انتهای جلسات فیزیوتراپی برای ارائه به پزشک بیمار
موارد کاربرد فیزیوتراپی
بیماری‌های استخوان ، مفاصل ، عضلات . بیماری‌های روماتیسمی. بیماری‌های اعصاب. ضایعات ورزشی. جراحی‌ها. بیماری‌های قلب و عروق.
بیماری‌های تنفسی. بیماری‌های زنان و زایمان. بیماری‌های پوستی. بیماری‌های کودکان. سوختگی‌ها. معلولان جسمی و حرکتی
رشته فیزیوتراپی از رشته هایی است که در هیچ نوع دانشگاه از جمله (آزاد،پیام نور،علمی کاربردی و …. تدریس نمی‌شود و دانشجو نمی پذیرد .تنها در دانشگاه سراسری در مقطع کارشناسی دانشجو می گیرد.
امکانی جالب
در رشته فیزیوتراپی، امکان ادامه تحصیل تا سطح دکترا را در ایران وجود دارد. اما معمولاً بیشتر افرادی که وارد این رشته می شوند پس از مقطع کارشناسی وارد بازار کار می شوند. چون در این رشته برای ورود به محیط کار الزاماً نیازی به داشتن مدرک تحصیلی بالاتر از کارشناسی نیست. البته فیزیوتراپیست هایی که علاقه مند به کار در حوزه‌های پژوهشی و آموزشی هستند، باید به فکر ادامه تحصیل باشند.
علاوه بر این کارشناسان این رشته در مقطع ارشد و دکترا امکان تحصیل در برخی از رشته‌های دیگر به جز رشته خود را نیز دارند.
برای علاقه مندان رشته پزشکی که به هر دلیلی موفق به قبولی و تحصیل در رشته پزشکی نشده اند و به جای آن در یکی از رشته‌های کارشناسی گروه پزشکی و علوم ریاضی و فنی تحصیل می‌کنند، امکان جالبی وجود دارد. این امکان، کارشناسی به پزشکی (لیسانس به پزشکی ) نام دارد.
در این روش، علاقه‌مندان پزشکی می توانند پس از پایان تحصیلات کارشناسی و گذراندن طرح (اگر که رشته آنها طرح داشته باشد)، به شرط داشتن شرایط لازم و در صورت قبولی در آزمون کارشناسی به پزشکی، به ادامه تحصیل در رشته پزشکی بپردازند. در حال حاضر این طرح در یکی از بهترین دانشکده های پزشکی (علوم پزشکی تهران) اجرا می شود .
برای رشته فیزیوتراپی به پزشکی هم این امکان وجود دارد و شما می توانید پس از تحصیلات دوره کارشناسی، شانس خود را برای ورود به رشته پزشکی امتحان کنید.
اگر می خواهید استاد دانشگاه شوید امکان این کار از طریق هر دو رشته وجود دارد. البته ابتدا باید تا مقطع دکترای تخصصی این رشته‌ها ادامه تحصیل بدهید و سپس در فراخوان جذب هیات علمی وزارت بهداشت شرکت کنید.
کارشناسی ارشد فیزیوتراپی
کارشناسی ارشد فیزیوتراپی یکی از رشته‌های توان بخشی است که وظیفه آن شناخت حرکات طبیعی و غیرطبیعی بدن و یافتن راه حل‌های درمانی و اصلاحی حرکات غیرطبیعی و کمک به معلول در جهت بهبود حرکات از طریق هدایت او برای جبران ناتوانی‌ها با کمک گرفتن از توانایی‌های باقی‌مانده و باز یافته با استفاده از عوامل فیزیکی و مکانیکی می‌باشد.
هدف تربیت افراد متعهد و کارآمدی است که پس از طی این دوره دانشگاهی تحت نظر پزشک متخصص قادر به تشخیص ضایعات حرکتی (عصبی، عضلانی و استخوانی) بدن انسان بوده و روشهای درمانی لازم را با ارائه و آموزش دهند.
دوره کارشناسی ارشد فیزیوتراپی ۲ سال است و دروس بصورت نظری، عملی، نظری – عملی عرضه می‌شود.
تعداد کل واحدهای درسی دوره کارشناسی ارشد فیزیوتراپی ۳۲ واحد می‌باشد:
دروس اجباری : ۱۹ واحد دروس اختیاری:۹ واحد پایان نامه : ۴ واحد
فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد فیزیوتراپی قادر به انجام ارائه خدمات توانبخشی و استفاده از تکنیک‌های پیشرفته و موبیلیزاسیون ستون فقرات و اندام‌ها انجام تحقیقات و پژوهش جهت یافتن تکنیک‌های درمانی جدیدتر خواهند بود.
شرایط ورود به دوره کارشناسی ارشد فیزیوتراپی
شرایط عمومی: شرایط عمومی و اخلاقی داوطلبین ورود به دوره را مصوبات ستاد انقلاب فرهنگی درمورد گزینش استاد و دانشجو تعیین می‌کند.
شرایط اختصاصی: دارا بودن درجه کارشناسی در رشته‌های فیزیوتراپی و کار درمانی و موفقیت در آزمون پذیرفته شدگان رشته کار درمانی بایستی ۶ واحد الکتروتراپی (۲ واحد نظری و ۳ واحد عملی) و ۶ واحد حرکت درمانی (۳ واحد نظری و ۳ واحد عملی) و ۵ واحد کارآموزی فیزیوتراپی را در سال اول بعنوان دروس پیشنهادی با نمره قبولی بگذرانند.
دکترای رشته فیزیوتراپی
محور اصلی فعالیت‌های دوره دکترای فیزیوتراپی پژوهش و کسب تبحر در یکی از زمینه‌های عصبی – عضلانی، عضلانی – اسکلتی، قلبی – ریوی و بیومکانیک است و آموزش وسیله برطرف کردن کاستی‌های آموزشی دانشجویان این دوره است تا راه را برای وصل به اهداف دوره هموار سازد.
حداکثر مدت مجاز تحصیل (آموزشی پژوهشی) ۵/۴ سال است. درصورتی‌که دانشجو در مدت مجاز تحصیل نتواند دروس خود را به پایان رسانیده و از رساله خود دفاع نماید از ادامه تحصیل در آن رشته محروم می‌شود.
بطور کلی برطبق آیین نامه دوره دکتری مصوب شورای عالی برنامه ریزی مورخ ۸/۱۲/۱۳۷۲ دوره دکترا شامل دو مرحله آموزشی و پژوهشی است.
مرحله آموزشی
واحدهای درسی مرحله آموزشی شامل دو قسمت اجباری و انتخابی است: واحدهای اجباری شامل ۱۰ واحد می‌باشد و واحدهای انتخابی شامل ۲۷ واحد می‌باشد که دانشجو با توجه به زمینه رساله و نظر استاد راهنما موظف به گذراندن ۱۰ یا ۱۱ واحد از واحدهای انتخابی است. طول مدت مجاز مرحله آموزشی ۲ تا ۵ نیمسال تحصیلی است.
مرحله پژوهشی
مرحله پژوهشی شامل ۲۴ واحد رساله تحصیلی است و دانشجو باید حداکثر تا یک نیمسال تحصیلی پس از قبولی در امتحان جامع، موضوع رساله خود را با موافقت استاد راهنما تعیین و پس از تصویب شورای تحصیلات تکمیلی مرحله پژوهشی را آغاز نماید.
جهت ورود و ادامه تحصیل در دوره دکترای فیزیوتراپی داشتن دانشنامه کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) فیزیوتراپی از یکی از دانشگاههای داخل و یا خارج که به تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت فرهنگ و آموزش عالی رسیده باشد الزامی است.
سایر شرایط ورودی طبق آیین نامه دوره دکترای Ph.Dمی‌باشد.
مواد امتحانی و ضرایب آنها:
فیزیوتراپی در انواع بیماری‌ها مثل الکتروتراپی – تمرین درمانی – اورنر – برونر – ارزشیابی و اندازه گیری (ضریب ۴)
الکترونوروفیزیولوژی شامل: فیزیولوژی کار – نوروفیزیولوژی عصب و عضله (ضریب ۲)
زبان تخصصی (ضریب ۳)
باتوجه به برنامه جامع و مدون دوره دکترای فیزیوتراپی فارغ‌التحصیلان این دوره در زمینه‌های آموزش تحقیق و توان بخشی توانایی‌های زیادی را کسب خواهند نمود بطوریکه با توانایی بیشتری قادر خواهند بود در علوم کلینیکی و پایه تحقیق نمایند و با فراگیری روشهای توان بخشی جدید موجب بهبود و اعتلای سطح کیفی امور آموزش و خدمات توان بخشی شوند.
با بررسی نمونه کارنامه‌های داوطلبان در سال ۹۶-۹۵ به دست آوردن حدود میانگین‌های زیر برای قبولی در‌رشته‌ی فیزیوتراپی‌لازم است:
فیزیوتراپی دانشگاه علوم پزشکی ایران —-> میانگین ۴۵ و ۴۰درصدی دروس(به ترتیب) عمومی و اختصاصی
فیزیوتراپی دانشگاه شهید بهشتی —-> میانگین ۷۵ و ۴۰ درصدی دروس(به ترتیب) عمومی و اختصاصی
فیزیوتراپی دانشگاه دولتی روزانه —-> میانگین ۷۰ و ۳۴درصدی دروس(به ترتیب) عمومی و اختصاصی
درصد و نمونه کارنامه قبولی رشته فیزیوتراپی در کنکور ۹۶-۹۵
فیزیوتراپی دانشگاه شهید بهشتی-روزانه(منطقه۱)
فیزیوتراپی دانشگاه تهران-روزانه(منطقه۱)
فیزیوتراپی دانشگاه علوم پزشکی ایران-روزانه(منطقه۲)
