ادیان و عرفان – Religion and mysticism
هدف اصلی رشته ادیان و عرفان معرفی و شناسایی تاریخ پیدایش ادیان مختلف، اساطیر، آیین ها، اصول و اعتقادات سنت های دینی شرقی و غربی و سهم آنها در زندگی و شکوفایی معنوی انسان است. در این رشته، مفاد درسی و سرفصل های دروس به گونه ای طراحی شده که هدف اصلی فوق الذکر را پوشش دهد و تصویری علمی از ادیان مختلف جهان و نیز آراء و اندیشه های عرفانی اسلام به دست دهد و سرانجام فارغ التحصیلان این رشته را قادر سازد تا به درک عمیق و فهم متعالی تری از حقایق و باورهای مشترک ادیان و سنت های عرفانی در عصر پیچیده جدید دست یابند.
دانشجویان این رشته با تاریخ ظهور و گسترش ادیان زنده (ادیانی که هنوز پیروان بسیاری دارند) آشنا می شوند و سه بخش اساسی احکام و آداب، عقاید و اخلاق را در هر دینی مطالعه می کنند؛ همچنین ضمن مروری مختصر بر ادیان ابتدایی و ادیان مرده مثل مانوی و مزدکی، عرفان را به عنوان یکی از مباحث مقایس های در ادیان مطالعه می کنند و با ادبیات عرفانی اسلام آشنا می شوند.
ادیان زنده‌ای که دانشجویان مطالعه می‌کنند، براساس خاستگاه آنها به سه گروه زیر تقسیم می‌شود:
– ادیان خاورمیانه که شامل ادیان سامی؛ یعنی یهودیت، مسیحیت و اسلام می‌شود که پیامبران آنها نسلشان به حضرت ابراهیم می‌رسد و دین زرتشت که خاستگاه آن ایران است.
– ادیان خاور دور که ادیان کشور های چین و ژاپن است و شامل‌کنفوسیوس، تائو و شین‌تو می‌گردد.
– ادیان شبه جزیره هند که عبارتند از: هندو، بودا و چین
رشته ادیان و عرفان از زیرگروه های۱ گروه آزمایشی علوم انسانی است و ضرایب دروس اختصاصی برای این رشته عبارت است:
| ریاضی: ۲ | اقتصاد: ۱ | زبان و ادبیات فارسی: ۴ | زبان عربی: ۴ | تاریخ و جغرافیا: ۱ | علوم اجتماعی: ۱ | فلسفه و منطق: ۳ | روان شناسی: ۱ |
سر فصل دروس ادیان و عرفان اسلامی و تعداد واحدها:
| دروس عمومی | ۱۱ |
| دروس پایه | ۳۸ |
| دروس تخصصی الزامی | ۷۸ |
| دروس تخصصی اختیاری | ۸ |
| تعداد کل واحدها | ۱۳۵ |
دروس تخصصی گرایش ادیان و عرفان:
معارف شیعه، تاریخ فرق اسلامی، تاریخ فلسفه اسلامی، تاریخ فلسفه غرب، کلیات علم کلام، تفسیر عرفانی قرآن، متون عرفانی فارسی، تاریخ تصوف، متون ادیان و عرفان به زبان خارجی، ادیان ابتدایی و قدیم، ادیان ایران قبل از اسلام، دین یهود و مسیحیت، ادیان هند، دین بودا و خاور دور، روش‌شناسی ادیان
توانایی‌های لازم برای رشته ادیان و عرفان:
برای ورود به وادی قرآن و حدیث و مطالعه تاریخ و تمدن کشورهای مسلمان و کتب عرفانی و فلسفی اسلامی یا تحقیق و مطالعه بر روی فقه و مبانی حقوق اسلامی آشنایی با عربی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.
همچنین دانشجوی این رشته لازم است که با زبان انگلیسی آشنا باشد تا بتواند معارف اسلامی را بسط و گسترش دهد و در این زمینه تبلیغ کند. این آشنایی برای دانشجویان گرایش ادیان و عرفان ضروری‌تر است چون کتب مذهبی ادیان دیگر به زبان عربی نوشته نشده است و برای مطالعه این کتب باید حداقل به زبان انگلیسی به عنوان زبان بین‌المللی مسلط بود.
در ضمن دانشجوی این رشته باید مسائل و مباحث یا وقایع تاریخی را به خوبی تجزیه و تحلیل کند نه اینکه تنها به حجم محفوظات خود بیفزاید.
موقعیت شغلی: فارغ‌التحصیل گرایش ادیان و عرفان نیز باید در وزارت امور خارجه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان های مشابه فعالیت کند.
نکات:
– رشته ادیان و عرفان تطبیقی از رشته های نو ظهور در دانشگاه های مختلف جهان به شمار می رود. این رشته برای نخستین بار در دانشگاه تهران تاسیس شد.
– به غیر از دانشگاه تهران، دانشگاه هایی نظیر دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه تربیت معلم آذربایجان، دانشگاه سمنان و دانشگاه کاشان و دانشگاه محقق اردبیلی چند سالی است که در مقطع کارشناسی ارشد این رشته دانشجو می پذیرد.
– اصلی ترین مراکز خدمت فارغ التحصیلان این رشته در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه های مختلف دولتی است ، علاوه بر اینکه بسیاری از فارغ التحصیلان این رشته در مقاطع مختلف جذب نهادهایی چون وزارت امور خارجه، ارشاد اسلامی و آموزش پرورش و دیگر مراکز فرهنگی پژوهشی همچون بنیاد دایره المعارف بزرگ اسلامی، دایره المعارف تشیع و هم چنین پژوهشکده امام خمینی و …می گردند.
– امکان ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در این رشته وجود دارد.
گرایش ها و دروس امتحانی مجموعه الهیات و معارف اسلامی- ادیان در مقطع کارشناسی ارشد سال ۱۳۹۸
گرایش ها و دروس امتحانی ادیان و عرفان در مقطع دکتری سال ۱۳۹۸
مطابق اعلام سازمان سنجش و آموزش کشور، داوطلبان فارغ التحصیل از تمامی رشته های ادیان و عرفان، فلسفه دین، فلسفه غرب، الهیات و معارف اسلامی، سطح سه حوزه می توانند در کنکور دکتری ادیان و عرفان شرکت کنند.
