اوتیسم که شاید این روزها اسم آن را بیشتر شنیده باشید، نوعی اختلال رفتاری عصبی است که آمار مبتلایان به آن در حال افزایش است.
بر اساس آمار رسمی سازمان جهانی بهداشت، در سال ۱۹۷۵ از هر ۵ هزار نفر، یک نفر به اوتیسم مبتلا بوده اما در سال ۲۰۰۴ این میزان به یک در ۱۶۶ نفر رسیده و در سال ۲۰۱۴ از هر ۴۲ کودک یک نفر مبتلا به اوتیسم بوده است.
امروزه دیگر تصویری که از یک کودک مبتلا به اوتیسم داریم، یک فرد ناتوان و گوشه گیر نیست، بلکه می دانیم اوتیسم طیف گسترده ای از علائم را به همراه دارد.
۱- اختلال تکلم دارد
از نظر کلامی، کودک مبتلا به اوتیسم دچار تاخیر است.
کودکان به مرور که بزرگ می شوند، درک بیانی بالاتری در مقایسه با قدرت بیان دارند.
یک کودک طبیعی در یک سالگی می‌تواند تک کلمه ادا کند و در یک‌ونیم سالگی ۳-۲ کلمه را با هم ترکیب می‌کند؛
اما کودکان مبتلا به اوتیسم یا کلام ندارند یا در مقایسه با سن‌شان دچار تاخیر کلامی‌اند یا کلام دارند اما معنی‌دار نیست و کلام دیگران را اکو می‌کنند.
۲- «من» نمی‌گوید
در روند طبیعی رشد، کودکان به محض آنکه «من» را درک می‌کنند، دیگر از «نام خود» برای بیان خواسته‌هایشان استفاده نمی‌کنند در حالی که کودک مبتلا به اوتیسم شناختی از «من» ندارد و خود را با نام صدا می‌زند؛
مثلا می گوید: «به علی آب بدید!» این نشانه خوبی نیست.
۳- ارتباط کودک مبتلا به اوتیسم یکطرفه است
کودک مبتلا به اوتیسم نمی‌تواند تبادل اطلاعات کند.
این کودکان به لبخند یا خستگی دیگران توجهی ندارند و نمی‌توانند نوبت را رعایت کنند.
آنها ارتباط یکطرفه برقرار می‌کنند و به همین علت ارتباطشان موثر نیست.
هم‌چنین در موارد متوسط تا شدید، این کودکان ارتباط چشمی ندارند اما در موارد خفیف فقط ارتباط کلامی برقرار نمی‌کنند.
۴- واژه‌سازی کودک مبتلا به اوتیسم غیرطبیعی است
ممکن است واژه سازی به شکل بازی در کودکان عادی هم دیده شود اما جایگزین کردن همیشگی واژه ها، مختص مبتلایان به اوتیسم است.
مثلا کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است همیشه به «باب اسفنجی»، «بنگی» بگوید.
۵- ساعت‌ها با یک وسیله سرگرم می‌شود
کودک طبیعی مدت توجه کوتاهی دارد یعنی شاید نهایتا ۵ دقیقه با یک اسباب‌بازی بازی کند و بعد آن را رها کند و سراغ بازی دیگری برود.
کودک طبیعی چون محرک‌های مختلف را آزمایش می کند، پیشرفت می‌کند اما کودک مبتلا به اوتیسم ساعت‌ها یک بازی تکراری انجام می‌دهد.
۶- محو پنکه و لباسشویی می‌شود
این کودکان به چرخیدن یا به وسایلی که می‌چرخد مثل پنکه و لباسشویی علاقمند هستند و ممکن است ساعت‌ها خود را با تماشای آنها سرگرم کنند.
ممکن است زنجیری را تکان دهند یا به موسیقی‌های ثابت واکنش و علاقه شدید نشان دهند.
۷- مثل کودکان دیگر بازی نمی‌کند
این کودکان بازی‌های تخیلی ندارند. کودکان از یک‌ونیم تا دو سالگی وارد بازی‌های نمادین می‌شوند؛
مثلا ممکن است از یک تکه پازل به عنوان لیوان چای استفاده کنند یا عروسک‌شان را روی پا بگذارند و تکان دهند.
این بازی‌ها به رشد طبیعی کودک کمک می‌کند اما مبتلایان به اوتیسم این توانایی را ندارند.
۸- نبوغ خاصی در برخی مسائل دارد
دو سوم کودکان مبتلا به اوتیسم کم‌توان ذهنی هستند و یک سوم آنها هوش معمولی دارند.
این کودکان در برخی مسائل نبوغ خاصی دارند. مثلا ممکن است علاقه خاصی به سیاره‌ها داشته باشند و با کمترین تلنگری اطلاعاتی را در این زمینه حفظ کنند و اگر در جمع قرار بگیرند در مورد این مسائل صحبت کنند.
معمولا هم به پیام‌های ارتباطی دیگران مثل اینکه «بس است» یا «خسته شدیم» توجهی ندارند.
۹- تفکر انتزاعی ندارد
تفکر انتزاعی تفکر پیچیده‌ای است که با رسیدن به نوجوانی کامل می‌شود.
یک فرد عادی در نوجوانی می‌تواند متوجه ضرب‌المثل و کنایه شود اما این کودکان چنین درکی ندارند.
آنها نمی‌توانند از مسائل نتیجه بگیرند و همین موضوع ارتباطشان را مختل می‌کند.
۱۰- یکپارچگی حسی ندارند
این کودکان یکپارچگی حسی ندارند؛ یعنی در برخی از آنها آستانه درد بسیار بالا و در برخی پایین است.
بعضی از آنها گاهی متوجه سوختگی‌های شدید نمی‌شوند و برخی با کوچکترین ضربه درد شدید حس می‌کنند.
در مورد صدا هم همینطور است؛ گاهی یک کودک مبتلا صداهای بسیار آهسته را می‌شنود و به آن توجه دارد در حالی که متوجه صداهای بلند مثل صدای زنگ در نمی‌شود.
پیشنهاد دکتر پدرام: همه چیز درباره اوتیسم
