ممکن است شما بارها علی رغم میلتان و تنها به خاطر رودربایستی خود را ملزم کرده اید که از کودک همسایه برای ساعاتی مراقبت کنید، یا کلید ویلای شمالتان را به دوستی دهید، یا به جای همکارتون شیفت شب بایستید. این موقعیت ها و زمینه های مشابه احساسات ناخوشایندی برای شما ایجاد می کند که در بلند مدت می تواند به عزت نفس شما لطمه بزند. به علاوه هزینه های مالی و روانی زیادی را برای شما ایجاد می کند. شاید سخت ترین کار این باشد که بخواهید به یک دوست یا آشنا نه بگویید. نه گفتن و شناسایی موقعیت هایی که نیازی به رودربایستی ندارد، به شما کمک می کند تا در روابطتان هم خود و هم طرف مقابلتان حس بهتری داشته باشد.

تکنیک های مقابله با رودربایستی

یکی از مهارت هایی که برای حفظ روابط لازم و ضروری است، دانستن و مجهز بودن به تکنیک های رهایی از رودربایستی است. این تکنیک ها را تحت عنوان جرات ورزی یا قاطعیت هم می شناسیم تنها تفاوتشان زمینه های به کارگیری آن هاست. این که در فضاهای رسمی چگونه نه بگویید یا اینکه در موقعیت های غیر رسمی و دوستانه چگونه نه بگویید هر یک از قوانینی پیروی می کند که دانستنش به ساخت یک زندگی رضایتمندانه تر کمک می کند.

چگونه رودربایستی بر روابط شما تاثیر می گذارد؟

گاهی رفتارهایی در اثر تکرار تبدیل به یک عادت و یا وظیفه می شوند، به عبارتی دیگر ممکن است در ابتدا قبول شرایطی به عنوان یک لطف در نظر گرفته شود اما پس از مدتی قبول نکردن منجر به بحث و ناراحتی می شود.

اما در مواردی دیگر برای مثال با قبول کردن مسئولیت های یک همکار با تمجید روبرو شده اید، به این صورت یاد می گیرید که برای دریافت تایید و پذیرش سایرین فقط کافی است که دیگران را مهم تر از خود بدانید و هر بار که از شما چیزی خواستند آن را برآورده کنید. این گونه می شود که مطیع بودن روشی برای جلب نظرات مثبت دیگران می شود.

ممکن است وقتی از شما بخواهند که تمامی مصائبی را که در این راه متحمل شده اید به خاطر بیاورید و برای این که دیگر تکرار نشوند رفتار دیگری اتخاذ کنید در نظر اول برایتان غیرممکن بیاید. مثلا نه گفتن را با بی ادبی و زشت بودن عمل مترادف بدانید. اما باید بدانید تغییر رفتار به یکباره رخ نداده و برای رسیدن به یک رفتار جدید باید تمرین داشته باشید.

اصول قاطعیت در فضاهای غیر رسمی

قاطعیت در موقعیت ها به شما کمک می کند تا بتوانید در مقابل خواسته های دیگران سر فرود نیاورده و خواسته خودتان را اولویت قرار دهید. برخی از اصول قاطعیت در موقعیتی که ممکن است رودربایستی نمایید، شامل موارد زیر می شوند:

• به اندازه پاسخ داده و با زبان بدن خود همراه شوید.
• دلیل تان را صادقانه بگویید و با اصرار طرف مقابل آن را عوض نکنید.
• تصمیم نهایی خود را بیان کرده و از دادن امید اجتناب کنید.
• بعد از سه بار درخواست مجدد حس های مثبت را با شیوه های دیگر بیان کنید.
• اگر توهینی شد، به آن اهیمت ندهید و تصمیم خود را با زبان مودبانه تکرار کنید.

فن TA برای بیان قاطعیت

برای مقابله با خواسته های نابجای دیگران می توانید از فن TA نیز استفاده کنید. در این روش شما می توانید با استفاده از ۳ مرحله زیر از خواسته های خود محافظت کنید.

1. وقفه ایجاد کنید.
2. پیامدها را بیان کنید.
3. موضوع را تغییر دهید.

مثال: وقتی دوستتون می خواهد ماشین شما را قرض بگیرد:

1. من  ممنونم که اینقدر با من احساس صمیمیت می کنی
2. من ماشین را برای انجام کارهای اداری احتیاج دارم
3. نمی توانم آن را به تو قرض بدهم
4. (اگر بیشتر اصرار کرد) این خوشحالم می کنه که اینقدر با من احساس راحتی داری
5. (اگر گفت تو خیلی خسیسی) بله حق با توئه
6. به نظرت درسته که کارهای اداری من باقی بمونه چون تو با ماشینم رفتی شمال
7. (اگر همچنان اصرار ورزید این بار با تن صدایی کمی بلندتر بگویید) چند بار خدمتتان عرض کردم نمی توانم
8. (اگر گفت خیلی نامردی) بله من نامردم
9. اگر تو جای من بودی حاضر می شدی به خاطر سفر دوستت کارات باقی بمونه؟
10. (اگر اصرار ادامه داشت و زیر بار نرفت و لحنش را تند کرد) فکر می کنم تو الان در موقعیت صحبت کردن نیستی
11. اگر ماشین را به تو بدم و توی مسیر تصادف کنی خودت پاسخگو می شوی؟
12. خوب از مامانت اینا بگو حالشون خوبه؟

نکات مهم برای مقابله با رودربایستی

در بسیاری از شرایط ماندن بر سر تصمیم و نه گفتن کار دشواری می شود، اما با تمرین می توانید مهارت خود را بیشتر کرده و راحت تر با این شرایط برخورد داشته باشید. برای این منظور نکات زیر را فراموش نکنید:

• نگذارید اصرار او نظر شما را عوض کند.
• دلیل ابتدایی که مطرح می کنید راعوض نکنید.
• فقط درصد کمی از نزدیکان هستند که نیاز هست تا مرحله آخر با آن ها پیش روید اغلب تا مرحله ۳-۴ عقب نشینی می کنند.
• جملاتی که بار تعارف دارند را تکرار نکنید.
• قاطعیت را از افراد غریبه تر شروع کنید تا نسبت به آشنایان هم تواناتر شوید.

جمع بندی

اعمال موارد گفته شده به تنهایی ممکن است به طور کامل قابل انجام نباشد. در این مسیر از یک دوست درخواست کنید تا بتواند به شما برای ماندن بر سر تصمیماتتان کمک کند. به یاد داشته باشید در ابتدای مسیر احتمال دلخوری و ناراحتی ها زیاد خواهد بود؛ اما بعد از مدتی تنها کسانی که واقعا به دنبال ارتباط با شما هستند، در کنارتان می مانند. همان افرادی که موجب خوشحالی شما شده و به سلامتی شما اهمیت می دهند. اما چون احتمالا تمامی روابطتان بر اساس رودربایستی است، کمک گرفتن از یک فردی که شما را درک کرده و راه هایی برای تغییر این شرایط بداند مفید خواهد بود. روانشناسان با مطالعه و آگاهی در زمینه های شناختی بهتر می توانند شما را برای رسیدن به اهدافتان راهنمایی کنند.