میل به برتری طلبی در چه کسانی وجود دارد؟ چرا برخی از افراد نسبت به پیشرفت دیگران حسادت ورزیده و ابراز ناخرسندی میکنند؟ برتری طلبی یا میل به پیشرفت و تکامل از بنیادیترین نیازهای انسانی است که منجر به رشد میشود. اما همیشه این میل به شیوهای سالم خود را نشان نمیدهد. گاهی برتری طلبی افراطی تبدیل به یک ویژگی شخصیتی روان رنجورانه میشود که توام با کشمکشها و تعارضات میگردد. متعاقبا در چنین شرایطی فرد نیازمند اصلاح و درمان است. برای کسب اطلاعات بیشتر تا پایان مقاله همراه باشید.
برتری طلبی
برتری طلبی یک الگوی نسبتا پایدار از ویژگیهای رفتاری و شخصیتی است که در آن فرد خواهان برتر بودن در همه زمینههاست. میل به قدرت و تحت کنترل گرفتن امور انگیزه اصلی او برای همه قدمهایی است که برمی دارد. فرد برتری طلب هیچ گونه ضعف و نقص را نمیپذیرد. تلاش افراطی او برای کسب موقعیتهای قدرت طلبانه اغلب تحت تاثیر خود کم بینی و ضعفی است که در خویش ادراک میکند.
علل برتری طلبی
بیشترین عوامل زمینه ساز چنین شخصیتی به دوران کودکی فرد و شیوه تربیتی والدین او بر میگردد:
الگوهای ترتبیتی مستبدانه
والدین کنترل گر با امر و نهی افراطی خود احساس ضعف در کودک ایجاد میکنند و این کودک برای جبران حس حقارت خود در کودکی متوسل به جبران افراطی و رفتارهای برتری طلبانه میشد.
توجه بیش از حد به کودک
کودکی که از وقتی چشم گشوده در مرکز توجه والدین بوده و رسیدگی بیش از حد داشته یا مورد تعریف و تمجید مبالغه آمیز اطرافیان قرار گرفته میتواند مستعد رفتارهای برتری طلبانه در آینده باشد.
تحقیر بیش از حد کودک
هر گونه برخورد تحقیر آمیز والدین اعم از تنبیه بدنی یا زبانی یا انواع بی توجهیها یا ملامتهای بی جا زمینههای این که کودک در آینده برای پوشاندن حس حقارتش با واکنش وارونه سعی در رفتارهای برتری طلبانه داشته باشد را بیشتر میکند.
الگوهای تربیتی نازپرورده
روش تربیتی نازپرورده اغلب در قبال فرزندان اول، تک فرزندی و یا در مقابل جنسیت مورد علاقه والدین صورت میگیرد. والدین با اعمال این شیوه تربیتی کودکشان را در موقعیت برتری طلب قرار میدهند. همین زمینههای پرورشی تبدیل به یک الگوی ثابت شخصیتی و رفتاری در کودک خواهد شد.
شخصیتهای دارای ویژگی برتری طلب
برتری طلبی در تمام افراد تا حدودی وجود دارد، اما این ویژگی در برخی اختلالات شخصیت و تیپهای شخصیتی بسیار مشخصتر میباشد.
اختلال شخصیت خودشیفته: خودشیفته کسی است که انرژی روانی و عاطفی خود را معطوف به خود دارد. خود را مطلوب و محبوب میداند و خود را شایسته ستایش و تمجید دیگران میبیند. میل افراطی به برتر بودن و انگیزههای برتری طلبانه در این افراد آنها را در رده شخصیتهای روان رنجور قرار میدهد.
شخصیتهای کینه جو: این افراد هر گونه پیشرفت و موفقیت در دیگران را با خشم پاسخ میدهند و طاقت دیدن ارتقا دیگری را ندارند. کینه و حسادت الگوهای رفتاری غالب در این افراد است.
شخصیتهای کمال گرا: کمال طلبان با میل به برتری برانگیخته میشوند و با تلاش افراطی برای دستیابی به اهداف سطح بالا و ایده آلها قدم بر میدارند. این افراد هیچ گونه ضعف در عملکرد را نمیپذیرند.
خصوصیات برتری طلبان
افراد برتری طلب دارای خصوصیات زیر هستند:
- برتری طلبی به همه چیز و همه کس و در همه جا
- تحت سلطه گرفتن دیگران
- خود را واجد همه ویژگیهای ممتاز شخصیتی و توانمندی میدانند
- برای استثمار دیگران متوسل به فریب و دروغ میشوند
- رک و صریح هستند و معمولا به دیگران حسادت میکنند
- خود را واقع نگر میداند
- از دیدن عجز و ناتوانی به شدت بیزار است
- باید سرنخ همه امور را در دست داشته باشد
- برای تمجید و ستایش خود به دیگران نیاز دارد
- گاها برتری طلبی او با میل به انتقام و تنبیه دیگری همراه میشود
- شیوههای برتری طلبانه او گاها از سر حس حقارت و پوشاندن امیال مهرطلبانهاش میشود
- نسبت به انتقاد دیگران به شدت واکنش نشان میدهد
- دیگران را نیازمند خود نگه میدارد تا حس قدرتش را ارضا کند
- انعطاف ناپذیر است
- کینه جوست
- به دلیل تلاش زیاد برای برتری اغلب مضطربند
راههای بهبود و درمان برتری طلبی کداماند؟
۱٫ خودآگاهیتان را بالا ببرید: لازمه افزایش خودآگاهی شناسایی علایق و آنچه که در حال حاضر واقعا هستید میباشد. تفکیک این دو از هم و برنامه ریزی برای رسیدن به آنها کمک میکند تا شما راههای سلامت تری را برای ارضا نیاز به قدرت و برتری تان را پیش رو گیرید.
۲٫ شیوه مدیریت اضطرابها را بیاموزید: از آن جا که برتری طلبان با تلاشهای افراطی برای کسب قدرتاند مستعد تجربه اضطرابهای شدیدی هستند. روشهایی مثل ذهن آگاهی یا مراقبه برای درمان اضطراب و جلوگیری از بروز هیجانات نامطلوب مؤثر است.
۳٫ مهارتهای همدلی را یاد بگیرید: برتری طلبان به دلیل خودبینی که دارند منفعت و خواست خود را مرکز توجه قرار میدهند و به همین دلیل قدرت همدلی با دیگران را از دست میدهند. دانستن و یادگیری مهارتهای همدلی در درک بهتر دنیای دیگران و دشمن نپنداشتن دیگران موثر است.
۴٫ از یک روان درمان گر راهنمایی بگیرید: برای بهبود برتری طلبیهای افراطی که با مشکل در عملکردهای فردی و اجتماعی همراه میشود و امکان اصلاح فردی وجود ندارند، روان درمانی گزینه مناسبی خواهد بود.
البته انجام روشهای روان درمان تنها در صورتی میتواند مؤثر واقع شود که زیر نظر متخصص باشد؛ همچنین ممکن است افرادی را با چنین شخصیتی در نزدیکان خود داشتهباشید که مشکلات زیادی را در رابطه با او تجربه کردهباشید. در این زمینه مشاوره روانشناسی جهت نحوه رفتار صحیح با شخصیت برتری طلب و درمان آن کمک میکند.
خدمات مشاوره فردی و یا مدیریت رابطه در مرکز مشاوره دکتر پدرام را بیشتر بشناسید… |
