علوم اجتماعی
social sciences
کشورهای دنیا بخصوص کشورهای در حال توسعه که بیشتر جمعیت جهان به آنها اختصاص دارد، در سال‌های آینده با معضلات اجتماعی بسیاری در شهرها و روستاها رو به رو خواهند شد. به زبان دیگر تقاضای اجتماعی برای آموزش، بهداشت، اشتغال، مسکن و در مجموع رفاه اجتماعی بیشتر می‌شود و در نتیجه وجود مختصصانی که با پژوهش، مطالعه و برنامه‌ریزی, راه‌های رسیدن به رفاه اجتماعی را بیابند، بسیار ضروری است. هدف رشته علوم اجتماعی تربیت متخصصانی است که نیاز جامعه را در زمینه‌های فوق برآورده سازند. اما چون عنوان علوم اجتماعی دارای مفهوم وسیعی است، رشته علوم اجتماعی به گرایش‌های متفاوتی تقسیم شده است. برهمین اساس علوم‌اجتماعی دارای چهار گرایش پژوهشگری اجتماعی، برنامه‌ریزی اجتماعی ، رفاه و تعاون اجتماعی و مردم‌شناسی است.
رشته‌ی علوم اجتماعی از زیرگروه‌های ۲ گروه آزمایشی علوم انسانی است و ضرایب دروس اختصاصی برای این رشته عبارت است:
| ریاضی:۴ | اقتصاد: ۲ | ادبیات اختصاصی:۲ | عربی اختصاصی:۱ | تاریخ و جغرافیا:۱ | علوم اجتماعی:۳ | فلسفه و منطق:۱ | روانشناسی:۲ |
دروس مشترک در گرایش‌های مختلف علوم اجتماعی
نظریه‌های جامعه‌شناسی، روش تحقیق، جامعه‌شناسی در ادبیات فارسی، روش تحقیق علمی، جامعه‌شناسی جنگ و نیروهای نظامی، بررسی مسائل اجتماعی ایران، جامعه‌شناسی انقلاب‌ها، مبانی جامعه‌شناسی، مبانی جمعیت‌شناسی، مبانی روانشناسی، ریاضیات پایه، مبانی فلسفه، مبانی مردم‌شناسی، مبانی تاریخ اجتماعی ایران، اصول علم سیاست، آمار مقدماتی، روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت، اصول علم اقتصاد، آمار در علوم‌اجتماعی، تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام، روانشناسی اجتماعی، زبان خارجه تخصصی، انسان از دیدگاه اسلام و سایر مکاتب.
گرایش پژوهشگری اجتماعی
هدف پژوهشگری اجتماعی ساختن انسان جامعه‌شناس است؛ انسانی که بتواند با مطالعات دقیق نظری و عملی به عنوان یک محقق، سطح آگاهی‌های اجتماعی را بالا برده و پاسخگوی نیاز مراکز آموزشی، پژوهشی و خدماتی باشد؛ یعنی نتایج تحقیقات او به ما بگوید که چگونه می‌توان از بحران‌های اجتماعی عبور کرد و به آرامش و رفاه رسید. درس‌های پژوهشگری اجتماعی دارای سه شاخه است:
در یک شاخه مهارت در عملیات تحقیقی آموزش داده می‌شود، شاخه دیگر مبانی جامعه‌شناسی است که پایه‌های علم جامعه‌شناسی را از نظر مفهومی معرفی می‌کند و شاخه سوم نیز مباحث جمعیت‌شناسی است که از درس مبانی جمعیت‌شناسی شروع می‌شود و به تحلیل جمعیت، تحلیل حرکت‌های جمعیتی و کاربردهای جمعیت‌شناسی در مباحث اجتماعی و اقتصادی ختم می‌گردد.
نکته: دانشجوی این گرایش باید به تحقیق‌های نظری و عملی علاقه‌مند باشد؛ یعنی از یک سو نظریه‌های اجتماعی را مطالعه کرده و آنها را مورد نقد و تحلیل قرار دهد و از سوی دیگر بین مردم جامعه رفته و به تحقیق‌های میدانی علاقه‌مند باشد. دانش و بینش ریاضی در این گرایش بسیار مهم است؛ چون دقیق فکر کردن و دقیق اندیشیدن در پژوهشگری اجتماعی اهمیت بسیاری دارد.
موقعیت شغلی : در حال حاضر پژوهش‌های اجتماعی رواج و گسترش پیدا کرده است و نه تنها بخش‌های دولتی موظف به انجام تحقیقات اجتماعی هستند بلکه بخش‌های خصوصی نیز به تحقیقات اجتماعی روی آورده‌اند. به همین دلیل به جرأت می‌توان گفت که امروزه یک دانشجوی باسواد این گرایش که دارای مهارت پژوهشی باشد، هرگز مشکل اشتغال نخواهد داشت.
اگر بخواهید یک پژوهشگر اجتماعی موفق شوید، باید عمدتاً در سه محور مبانی جامعه شناسی(مفاهیم جامعه شناسی)، مهارت های تحقیقاتی( مبانی و روش‌های انجام تحقیقات علمی) و مبانی جمعیت شناسی (مفاهیم جمعیت و تحلیل تحرکات جمعیتی و کاربرد این علم در مباحث اجتماعی و اقتصادی) از توانمندی بالایی برخوردار شوید و ضمناً از روحیه پرسشگری و پژوهندگی بالایی نیز برخوردار باشید؛ در این صورت در بسیاری از موقعیت‌های استخدامی مرتبط با موضوع پژوهش از اولویت برخوردار خواهید بود. به عنوان مثال برای استخدام در پست کارشناس پژوهشی یک دانشگاه، گرایش پژوهشگری اجتماعی از اولویت بیشتری برای استخدام برخوردار است.
دروس تخصصی گرایش پژوهشگری اجتماعی
جامعه‌شناسی روستایی، جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی، جامعه‌شناسی ایلات و عشایر، جامعه‌شناسی خانواده ، جامعه‌شناسی شهری، تکنیک‌های خاص تحقیق، جامعه‌شناسی ارتباط جمعی، جامعه‌شناسی صنعتی، کاربرد کامپیوتر، جامعه‌شناسی سازمان‌ها، جامعه‌شناسی توسعه، کاربرد جمعیت‌شناسی
نکته: رشته پژوهشگری علوم اجتماعی به عنوان یک رشته مجزا در دفترچه کنکور ۹۵ پذیرش دانشجو داشته است.
سرفصل دروس پژوهشگری علوم اجتماعی و تعداد واحدها
تعداد کل واحدها : ۱۳۵ واحد
دروس عمومی :۲۰ واحد
دروس پایه:۳۹ واحد
دروس اصلی: ۲۱ واحد
دروس تخصصی : ۳۴ واحد
درس اختیاری: ۲۱ واحد
گرایش برنامه‌ریزی اجتماعی
موضوعات مورد بحث در گرایش برنامه ریزی اجتماعی، عمدتاً مربوط به مسائل اجتماعی انسان و برنامه ریزی در خصوص آن است . در واقع گرایش برنامه ریزی اجتماعی در صدد ایجاد جامعه انسانی توسعه یافته و مرفه با استفاده از اصل برنامه ریزی است. برای مثال کارشناس برنامه‌ریزی اجتماعی برنامه‌ریزی می‌کند که در یک شهر مراکز اقتصادی یا سایت‌های صنعتی در کجا باید قرار بگیرد و توسعه ساختمانی چگونه انجام شود که مشکلی برای جامعه به وجود نیاید.
حضور فعال در جامعه و استفاده مداوم از تحقیقات میدانی و نتایج آن، از مهمترین ویژگی‌های لازم برای یک کارشناس در این رشته است.
نکته : گرایش برنامه‌ریزی اجتماعی با آمار و تحقیقات میدانی ارتباط تنگاتنگی دارد به همین دلیل دانشجوی این گرایش باید از سلامت جسمانی برخوردار باشد تا بتواند در انجام تحقیقات میدانی موفق گردد. کار دانشجو و بخصوص فارغ‌التحصیل برنامه‌ریزی اجتماعی یک کار کتابخانه‌ای نیست، بلکه باید در جامعه حضوری فعال داشته باشد. اطلاعات علمی لازم برای دانشجوی این گرایش دروس ریاضی، زبان انگلیسی، جغرافیا و جامعه‌شناسی است.
موقعیت شغلی: دانشجویان این گرایش دیدگاه‌های خوبی در زمینه مسائل شهری و روستایی، حمل و نقل، برنامه‌ریزی اجتماعی ـ اقتصادی با بعد اجتماعی پیدا می‌کنند و می‌توانند در سه بخش دولتی، عمومی و خصوصی فعالیت نمایند:
در بخش دولتی در سازمان‌های برنامه و بودجه، وزارت کشور، فرمانداری‌ها و در اکثر اداره‌های دولتی می‌توانند مشغول به کار شوند و در سایر بخش‌های عمومی شهرداری‌ها، مؤسسه‌های مختلفی از قبیل بنیاد شهید، کمیته امداد امام خمینی، سازمان بهزیستی و مؤسسه‌های رفاهی مراکز مهمی برای اشتغال هستند و در بخش خصوصی نیز مؤسسه‌های خدماتی و مشاوره‌ای مکان‌های مناسبی برای اشتغال هستند. فارغ‌التحصیلان می‌توانند به صورت کارشناسان مستقل تحقیقات شهری، روستایی و منطقه‌ای نیز فعالیت کنند.
دروس تخصصی گرایش برنامه‌ریزی اجتماعی:
اصول توسعه و عمران، تئوری‌های برنامه‌ریزی، برنامه‌ریزی شهری، تئوری‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای، برنامه‌ریزی روستائی، تکنیک‌های مقدماتی برنامه‌ریزی، برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ایران، ارزشیابی طرح‌ها و برنامه‌ها، عوامل سازماندهی مکان، برنامه‌ریزی حمل و نقل، برنامه‌ریزی اجتماعی، اصول علم جغرافیا و نقشه‌خوانی
سرفصل دروس برنامه ریزی اجتماعی و تعداد واحدها:
تعداد کل واحدها: ۱۳۶ واحد
دروس عمومی: ۲۰ واحد
دروس پایه: ۳۹ واحد
دروس اصلی: ۲۱ واحد
دروس تخصصی: ۳۴ واحد
درس اختیاری: ۲۱ واحد
گرایش تعاون و رفاه اجتماعی:
با نگاهی به دروس تخصصی گرایش تعاون و رفاه اجتماعی می توان دید که آنچه درباره مدیریت علمی تعاونی ها لازم است، در این گرایش آموزش داده می‌شود. بنابراین هدف از گرایش تعاون و رفاه اجتماعی تربیت کارشناس و مدیر برای کار در بخش تعاون است.
رشته علوم اجتماعی گرایش نعاون و رفاه اجتماعی همچنین زمینه ساز تربیت کارشناسان ارشد در رشته برنامه ریزی رفاه اجتماعی است که برای خدمت در سازمان‌های رفاهی مثل وزارت رفاه، بهزیستی، جهاد کشاورزی و NGO های (تشکل های انسانی غیر دولتی) فعال در بخش رفاه اجتماعی مناسب می باشند.
محتوای دروس این گرایش را اقتصاد، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، امور مالی، حسابداری، مدیریت و تعاون و کارکرد تعاون تشکیل می‌دهد و هدف آن تربیت کارشناسانی است که بتوانند به یاری تشکل‌های انسانی عامل توزیع عادلانه ثروت و قدرت در جامعه گردند. در گرایش تعاون و رفاه اجتماعی هرآنچه مربوط به تعاونی باشد مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد که از آن جمله می‌توان به انواع تعاونی‌ها، چگونگی تأسیس و مدیریت آنها و فوایدی که تعاونی‌ها برای جامعه دارند، اشاره کرد.
نکته: رشته تعاون و رفاه اجتماعی به عنوان یک رشته مجزا در دفترچه کنکور سراسری سال ۹۵ پذیرش دانشجو داشته است.
دروس تخصصی گرایش تعاون و رفاه اجتماعی:
اصول و اندیشه‌های تعاونی، سیر تحول تعاونی در ایران و جهان، اصول آموزش و ترویج تعاونی، انواع و کارکرد تعاونی‌ها، سازماندهی و مدیریت در تعاونی‌ها، زمینه‌ها و شیوه‌های همیاری در جوامع شهری و روستائی، اقتصاد خرد و کلان، حقوق تجارت، حقوق تعاون (تهیه اساسنامه و آئین‌نامه)، اصول حسابداری، امور مالی تعاونی‌ها، سمینار مسائل تعاونی، تأمین و رفاه اجتماعی، کارورزی
سرفصل دروس تعاون و رفاه اجتماعی و تعداد واحدها :
تعداد کل واحدها : ۱۳۶ واحد
دروس عمومی: ۲۰ واحد
دروس پایه: ۳۹ واحد
دروس اصلی: ۲۱ واحد
دروس تخصصی : ۳۶ واحد
درس اختیاری: ۱۹ واحد
نکته:گرایش تعاون و رفاه اجتماعی به عنوان یک میان رشته از واحدهای گوناگون درسی استفاده می‌کند که می‌توان این دروس متنوع را در دو درس پایه و اصلی اقتصاد و جامعه‌شناسی خلاصه کرد در نتیجه دانشجویی که پایه ریاضی قوی داشته باشد، می‌تواند در تعدادی از دروس مهم این رشته مثل امور مالی، اقتصاد و حسابداری موفق گردد و اگر به علوم اجتماعی علاقه‌مند باشد می‌تواند در دروسی مثل جامعه‌شناسی یا مردم‌شناسی توفیق یابد.
دانشجوی این رشته باید به تعاون علاقه‌مند بوده و روحیه همکاری و همیاری با دیگران را داشته باشد. چون در این رشته دانشجو باید بتواند ارتباطی نزدیک با دیگران ایجاد کند.
موقعیت شغلی: فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌توانند در شاخه‌ها و واحدهای مختلف وزارتخانه تعاون کار کنند. همچنین می‌توانند در تعاونی‌های شرکت‌ها و وزارتخانه‌های مختلف اعم از تعاونی‌های تولیدی، مصرف و مسکن به عنوان مدیر و برنامه‌ریز مشغول به کار شوند. با این که فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌توانند در بسیاری از وزارتخانه‌ها و شرکت‌های خصوصی و دولتی مفید باشند اما متأسفانه بازار کار این گرایش محدود است چون در جامعه ما به مدیریت علمی تعاونی‌ها اهمیت نداده و در کل تعاونی‌ها حضوری فعال در جامعه ندارند.
نکته: رشته تعاون و رفاه اجتماعی به عنوان یک رشته مجزا در دفترچه کنکور سراسری سال ۹۵ پذیرش دانشجو داشته است.
گرایش مردم شناسی:
گرایش مردم شناسی یکی از گرایش های رشته علوم اجتماعی است که رویکرد ویژه ای به موضوع فرهنگ دارد. مردم شناسی با پذیرش این اصل که نقش فرهنگ در ساختارهای اجتماعی نقش بسیار مهم و تعیین کننده‌ای است، به مطالعه فرهنگ از دیرباز تا کنون و در جوامع مختلف پرداخته و می کوشد تا با مطالعه سیر تحول فرهنگ، علل تغییرات فرهنگی و کاربرد آن در جوامع مختلف را بیابد.
کار اصلی یک مردم‌شناس مطالعه فرهنگ جوامع مختلف، در مکان‌ها و زمان‌های متفاوت، از قدیمی‌ترین ایام تا امروز است و در این میان توجه ویژه‌ای به سیر تحول فرهنگ، علل تغییرات فرهنگی و کاربرد فرهنگ در جوامع مختلف دارد. به همین دلیل علوم اجتماعی بدون مردم‌شناسی یا انسان‌شناسی فرهنگی با مشکلات بسیاری روبرو خواهد شد چرا که فرهنگ در ساختارهای اجتماعی نقش بسیار مهم و تعیین کننده‌ای دارد؛ یعنی لازمه اصلی مطالعات اجتماعی، مطالعه فرهنگی است و در حوزه مطالعات فرهنگی نیز، مردم‌شناسان نقش بسیار مهمی دارند.
فرهنگ و توسعه، مردم شناسی شهری، روستایی، ایل شناسی، باستان شناسی، موزه داری و تکنیک ضبط اسناد نمونه موضوعات تخصصی است که دانشجویان گرایش مردم شناسی به مطالعه آن می‌پردازند.
نکته: رشته مردم شناسی به عنوان یک رشته مجزا در دفترچه کنکور ۹۵ پذیرش دانشجو داشته است.
سرفصل دروس رشته مردم شناسی و تعداد واحدها:
تعداد کل واحدها : ۱۳۵ واحد
دروس عمومی : ۲۰ واحد
دروس پایه : ۳۸ واحد
دروس الزامی مشترک : ۱۹ واحد
دروس اختیاری مشترک: ۲۳ واحد
دروس تخصصی: ۳۱ واحد
کارورزی : ۴ واحد
نکته: کنجکاوی، صبر و علاقه به کارهای میدانی برای دانشجوی این رشته ضروری است. دانشجوی مردم‌شناسی باید به مردم و مسائل جامعه‌اش علاقه‌مند بوده و روابط اجتماعی خوبی داشته باشد تا بتواند با گروه‌های مختلف جامعه ارتباط نزدیکی برقرار کرده و از فرهنگ و هنجارهای آنها مطلع شود.
موقعیت شغلی : مردم شناسی زیربنای بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی است و این به معنای آن است که بازار کار متنوعی برای فارغ‌التحصیلان این گرایش وجود دارد و اکثر وزارتخانه‌ها به فارغ‌التحصیلان آن نیازمندند. زیرا باید بخش تحقیقات مردم‌شناسی بسیار گسترده‌ای داشته باشند. البته برخی از وزارتخانه‌ها مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، جهادکشاورزی، کشور، خارجه و نیرو در حال حاضر نیز دارای چنین بخشی هستند و فارغ‌التحصیلان این رشته را جذب می‌کنند. همچنین فارغ‌التحصیل این رشته می‌تواند به مطالعه و تحقیق آزاد روی آورده و نتیجه تحقیقات خویش را به صورت کتاب منتشر سازد.
دروس تخصصی گرایش مردم‌شناسی:
جامعه‌شناسی قشرها و نابرابری‌ها، جامعه‌شناسی ایلات و عشایر، مردم شناسی فرهنگی، محیط‌شناسی انسانی، جغرافیای انسانی ایران، تنظیم خانواده و جمعیت، مبانی تعاون ، زمینه‌ها و شیوه‌های همیاری در شهر و روستا، فرهنگ و توسعه، مردم نگاری، مردم‌شناسی ماقبل تاریخ و جوامع ابتدایی، باستان‌شناسی از دیدگاه انسان‌شناسی، موزه‌داری و تکنیک ضبط اسناد، مردم شناسی روستا، ایل‌شناسی، نظام‌های خویشاوندی، مردم‌شناسی اعتقادات دینی، مردم‌شناسی هنر، نماد و نشانه‌شناسی، انسان‌شناسی و فرهنگ منطقه‌ای (آفریقا و …)، مردم‌شناسی شهری، نظریه‌های مردم‌شناسی
درصد و نمونه کارنامه قبولی رشته علوم اجتماعی در سال ۹۶-۹۵
علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی تهران-روزانه(منطقه۱)
گرایش های رشته علوم اجتماعی در مقطع کارشناسی ارشد( بر اساس دفترچه ۹۷)
گرایش های رشته علوم اجتماعی در مقطع دکتری( بر اساس دفترچه ۹۷)
