حتماً برای شما هم اتفاق افتاده که نتوانید در طول شب به خاطر کارهای به تعویق افتاده و دغدغه های فراوان بخوابید و دچار کم خوابی شوید.

کم خوابی در مدتی کوتاه اثرات مخرب جبران ناپذیری بر بدن گذاشته و می­تواند سلامتی فرد را با خطر جدی روبرو کند.

بی‌خوابی با گذشت زمان بر سلامتی عمومی بدن تأثیر گذاشته و باعث پایین آمدن کیفیت زندگی شما شده و در پی آن دائماً احساس خستگی می­کنید و بعد از مدتی متوجه خواهید شد بهبود این وضع کار ساده­ای نخواهد بود.

همه­ ی ما از اهمیت میزان مناسب برای خوابیدن آگاه هستیم، اما باز هم شاهد کم خوابی بخصوص در میان جوانان هستیم. در اغلب جوانان در جامعه­ی ما پس از بازگشت از محل کار یا دانشگاه به تماشای انواع سریال­ها، فیلم های سینمایی یا انجام بازی و وب­گردی می­پردازند، از این رو بی­خوابی در کشورمان به مشکلی در میان جوانان تبدیل شده است.

شاید برایتان عجیب باشد، ولی کم­ خوابی و بی­خوابی به هر دلیلی که باشد، به طرز فوق العاده ای بر سلامتی، فعالیت، ایمنی شما تأثیر گذاشته و می­تواند به آنها آسیب برساند.

یکی از مشکلات عمده در جوامع انسانی این روزها مشکلات کم خوابی و عوارض ناشی از آن است؛ دل مشغولی­های بیش از حد انسان­ها، آن ها را دچار کم­خوابی می­کند که این موضوع از نظر جسمی و روحی می­تواند اثرات مخربی برای افراد در پی داشته باشد. میزان متوسط خواب ایده آل برای هر فرد بالغ در طول ۲۴ ساعت شبانه روز بین ۷ تا ۹ ساعت است.

عوارض کم خوابی

اثرات مخرب کمبود خواب بر بدن را بشناسید تا بتوانید با درنظر گرفتن آنها خواب خود را تنظیم نمایید:

افزایش بیماری قلبی:                                                            

کم خوابی مشکلات زیادی مانند اختلالات قلبی عروقی ایجاد می­کند و به تدریج سبب پایین آمدن کیفیت زندگی می­شود.

تحقیقات دانشمندان نشان می­دهد که با بیدار ماندن افراد برای بیش از ۸۸ ساعت، فشار خون افزایش می­یابد؛

افرادی که در هر شبانه روز تنها ۴ ساعت می­خوابند در مقایسه با افرادی که ۸ ساعت می­خوابند، ضربان قلب بالاتری دارند. غلظت پروتئین واکنشی نوع C که یکی از علامت های ابتلا به بیماری­های قلبی است در افرادی که کم خواب هستند، بیش از سایرین به چشم می­خورد.

مشکلات حافظه:                                                                             

کم خوابی عملکرد مغز را با مشکل مواجه کرده و به تدریج حافظه کوتاه‌مدت را کند می‌کند و نیز مشکلاتی در حافظه بلندمدت ایجاد می­کند.

اختلال خواب در افراد سالخورده می­تواند ساختار حافظه بلند مدت را در این افراد تغییر دهد. همچنین مشکلاتی نیز در حافظه­ی مرتبط با خواب در جوانان دیده شده که دچار کمبود خواب هستند. افرادی که بیشتر می­خوابند، دچار فراموشی کمتری شده و حافظه­ی آن ها بهتر عمل می­کند. کم خوابی نشانه های آلزایمر را در افراد تقویت می­کند.

بی خوابی در حافظه­ی کوتاه مدت نیز بی تأثیر نیست. با توجه به اینکه حافظه­ی کوتاه مدت بخش مهمی از چرخه ی یادگیری است، از این رو بی­خوابی می­تواند تاثیر شگرفی روی توانایی افراد برای به یاد آوردن کلماتی داشته باشد که روز پیش آن­ها را به حافظه­ی خود سپرده اند.

 دانشمندان در یک مطالعه به این نتیجه رسیده اند که بی­خوابی می­تواند تأثیر منفی در به یادگیری و مطالعه­ی یک موضوع برای اولین بار و تکرار آن داشته باشد. این تأثیر منفی حتی پس از به خواب رفتن بعد از یادگیری نیز از بین نمی­رود.

مطالعات دانشمندان حکایت از این دارد که تغییر ساعت آغاز به کار مدارس راهنمایی از ساعت ۷:۳۰ به ۸:۳۰ منجر به بالا رفتن نمره­ی دانش آموزان در شماری از درس­ها شده است.

تغییر در خلق و خو:      

کم‌خوابی سبب می­شود که مدام خسته و بی حوصله باشید و شما را زودرنج و حساس و بدخلق می­کند به گونه­ای که با جزئی ترین مسائل کنترل خود را از دست داده و به اصطلاح از کوره در می­روید. بدخلقی مشهودترین شکایت اطرافیان افرادی است که کمتر از میزان طبیعی می­خوابند.

  افزایش تصادفات رانندگی:                                                                     

کم خوابی یکی از مهم‌ترین دلایل تصادف‌های رانندگی است و به شدت احتمال وقوع آن را افزایش می‌دهد.

رانندگی در حالت خواب آلودگی به اندازه­ی رانندگی در زمان استفاده از مشروبات الکلی خطرناک است و از این رو توصیه می­شود رانندگان در صورت بی­خوابی اقدام به رانندگی نکنند.

 خوابیدن در هنگام رانندگی به دلیل خیرگی و ثابت بودن وضعیت راننده امری معمول است که این موضوع خطر تصادف را افزایش می­دهد. براساس تحقیقات انجام شده، خلبانان، رانندگان کامیون، پزشک های شیفت و افرادی که باید شب ها بیدار بمانند، بیش از سایرین در خطر خواب در زمان رانندگی قرار دارند که این موضوع شانس تصادف را بالا می برد.

کاهش قدرت خلاقیت:

در زمان کمبود خواب با افزایش یافتن تمرکز شما، قدرت خلاقیت و مهارت‌های کنترل مشکلات در شما کاهش پیدا می­کنند.

هجوم توهمات:

برخی توهمات به سراغتان خواهند آمد در صورتی که برای مدت زمان طولانی به اندازه کافی و خوب نخوابیده باشید!

ضعف سیستم ایمنی و آسیب پذیری در مقابل بیماری­ها:

در  پی بی­خوابی سیستم ایمنی بدن ضعیف شده و باعث می­شود به راحتی بیمار شوید. از سویی دیگر خطر ابتلا به افسردگی و احتمال خودکشی به طرز چشمگیری با بی­خوابی افزایش پیدا می­کند.

سازمان دفاعی بدن، وظیفه­ی مبارزه با انواع باکتری­ها و به بیان بهتر میکروارگانیسم ها را دارا است، بطوری­که حتی در صورت زخمی شدن نقطه­ای از بدن و ایجاد زخم، سیستم دفاعی قادر است از نفوذ میکروب­ها به بدن از ناحیه­ی آسیب دیده و ایجاد عفونت جلوگیری کند؛ در صورت بی­خوابی حتی برای یک شب، سیستم دفاعی بدن به اندازه ای ضعیف می­شود که تا حدودی قدرت آن برای مبارزه با میکرو ارگانیسم­ها از بین می­رود.

ابتلا به فشار خون:

در صورت داشتن فشار خون بالا، بیخوابی در طول روز می­تواند باعث بالارفتن آن شود. با گذشت زمان بیخوابی سبب مبتلا شدن شما به فشارخون  بالا می­شود.

ابتلا به دیابت:

بعد از غذا خوردن در بدن شما انسولین آزاد می­شود که کم خوابی بر میزان آن اثر می­گذارد و خطر ابتلا به دیابت نوع را در شما افزایش می‌دهد.

بیدار ماندن در ساعاتی که بدن براساس ساز و کارش برای خوابیدن و کاهش متابولیسم آماده می شود، در صورت استمرار می تواند منجر به ایجاد مقاومت در برابر انسولین و در نتیجه مبتلا شدن به بیماری دیابت نوع دوم شود.

براساس تحقیقات انجام شده روی نوجوانان، مشخص شده که تغییرات برای بالا بردن میزان خواب افراد خطر ابتلا به بیماری دیابت را کاهش می­دهد.

همچنین باید با وجود رعایت رژیم غذایی، در صورت مداومت در کم خوابی خطر ابتلا به بیماری دیابت افزایش پیدا می­کند.

سردرد:                                                                                          

هنوز دانشمندان نتوانسته اند ارتباط بین سردرد و کم خوابی را به روشنی پیدا کنند. ۳۶ تا ۵۸ درصد از افرادی که مبتلا به اختلالات تنفسی در زمان خواب هستند، با سردردهای غیرقابل وصفی در زمان بیدار شدن روبرو می­شوند. بیدار شدن­های متوالی در طول خواب دلیل این سردردها است که به بی­خوابی منجر می­شوند. دردهای مزمنی نظیر میگرن در اثر کم خوابی شدت می گیرند.

چاقی                                                                                               

اختلالات هورمونی و در نتیجه اشتهای زیاد برای خوردن غذاهایی که کالری زیاد دارند در افرادی که به میزان کافی نمی­خوابند بسیار رایج است. درست است که در زمان بیدار بودن می­توان کالری بیشتری را سوزاند، اما این میزان کالری سوخته شده در برابر حجم بیشتری از کالری ها که پس از خوردن غذا وارد بدن می شود، تأثیری ندارند.

مشکلات بینایی:                                                                                     

دید تونلی، دو بینی و تار شدن بینایی از جمله مشکلاتی هستند که کم خوابی می­تواند در بینایی افراد ایجاد کند. هر چه میزان بی خوابی بیشتر باشد، احتمال ایجاد اختلالات بیشتر شده و در نتیجه مشکلات زیادی نیز برای فرد مورد نظر پیش می­آید.

کند شدن سرعت عمل :                                                                                                           

عکس العمل و به بیان بهتر سرعت عمل افراد در اثر بی خوابی تحت تأثیر قرار می­گیرد. محققان دو گروه از دانشجویان را مورد آزمایش قرار داده اند، بطوریکه تست هایی را در رابطه با تصمیم گیری سریع به عمل آورده اند، با این تفاوت که یکی از دو گروه در میان تست خوابیده اند، ولی گروه دیگر چنین اجازه­ای نداشته اند. نتیجه­ی تست گویای این موضوع است که افرادی که خوابیده اند، به شکل بهتری به سؤالات پاسخ داده اند. این تست در مورد ورزشکاران نیز انجام شده است.

افزایش غیرعادی ادرار:

سیستم تولید ادرار در بدن زمانی که انسان به خواب می­رود فرآیند آرام­تری را در پیش می­گیرد بنابراین در زمان خواب  اغلب ما نیازی به استفاده از سرویس های بهداشتی نداریم. ولی با بیدار ماندن در طول شب خبری از فرآیند آرام تولید ادرار نیست و  چنین وضعیتی را تولید بیش از حد ادرار شبانه می­نامند که عاملی برای شب ادراری در برخی کودکان و حتی بزرگسالان است، چراکه فرآیند تولید ادرار در این افراد با وجود به خواب رفتن به حالت معمول به فعالیت ادامه می­دهد.

عدم تمرکز و حواس پرتی:                                                           

ارتباط مستقیمی میان میزان خواب یک فرد با مطالعه یا گوش دادن به توضیحات استاد در کلاس درس که نیازمند تمرکز است 

وجود دارد. در صورت بی خوابی، افراد باید در انتظار مشکلاتی نظیر نبود تمرکز و حواس پرتی باشند.

اختلال در تکلم:

افرادی که دچار کم خوابی هستند، توانایی بیان تفکرات خود در قالب جملات را نداشته و نمی توانند آنچه را که در ذهن دارند، به درستی انتقال دهند. بی­خوابی تأثیر شگرفی بر نحوه­ی حرف زدن افراد دارد. در طول یک آزمایش افرادی که برای ۳۶ ساعت بیدار نگه داشته شده اند، بصورت متمادی از واژه های تکراری و جملات کلیشه ای استفاده کرده اند و  با تن صدای ثابت و به صورت بسیار آرام و تقریباً نامفهوم کلمات را ادا می­کردند.

سرماخوردگی:                                                                              

طبق آزمایشات محققان افرادی که در دو هفته­ی گذشته در هر روز کمتر از ۷ ساعت خوابیده اند، سه برابر بیش از سایر افراد که بیش از ۸ ساعت خوابیده اند، در معرض سرماخوردگی قرار دارند. کیفیت خواب را نیز در این بین می­توان مؤثر دانست. یافته های محققان نشان می­دهد افرادی که ۹۲ درصد از زمان در رختخواب بودن را می خوابند، ۵٫۵ برابر بیش از افرادی که ۹۸ تا ۱۰۰ درصد از این زمان را می خوابند، احتمال سرماخوردگی دارند.

مشکلات سیستم گوارشی:    

اختلالات خواب علائم بیماری التهاب روده را افزایش می­دهد. در صورت تکرار متوالی کم خوابی، سندروم التهاب روده شدید تر می شود. همچنین افرادی که از بیماری کرون (به انگلیسی: Crohn’s disease یکی از بیماری‌های التهابی روده است که با التهاب دیواره روده مشخص می‌شود.) رنج می برند، در صورت بی­خوابی دو برابر سایر افراد در معرض خطر عود کردن این سندروم قرار دارند.

درد:

افرادی که از مشکلاتی نظیر دردهای مزمن رنج می­برند، معمولاً نمی توانند به میزان کافی بخوابند، چراکه درد نقطه ای از بدن در زمان خواب باعث بیدار شدن آنها می­شود.در صورت بیدار ماندن، مقاومت فرد در برابر دردهای ایجاد شده کمتر شده و در نتیجه فرد مورد نظر کمتر از پیش قادر است تا محرک های درد را تحمل کند. بی­خوابی می تواند باعث افزایش درد در افراد شود.

 به هم ریختگی:

اگر دقت کنید متوجه می­شوید افرادی که دچار بی خوابی هستند، در شرایط آرمانی خود به سر نمی برند. تحقیقات صورت گرفته حاکی از این موضوع است، جراحانی که کمتر از سایرین می خوابند، ۲۰ تا ۳۲ درصد بیشتر دچار اشتباه می شوند.

 همچنین ورزشکارانی که عملکرد آن ها رابطه­ی مستقیمی با تمرکز دارند، در صورت بی­خوابی نمی­توانند نتیجه­ی لازم را دریافت کنند.

سرطان:                            

با توجه به اینکه بی ­خوابی منجر به ضعف سیستم ایمنی بدن شده و بدن را برابر ابتلا به بیماری ها قرار می­دهد، می توان انتظار داشت که شانس ابتلا به انوع سرطان ها نیز با استمرار بی­خوابی افزایش یابد.

تحقیقات اولیه دانشمندان نیز با تأیید این موضوع، خطر ابتلا به سرطان هایی نظیر پستان و سرطان روده ی بزرگ را در افرادی که دچار اختلالات خواب هستند، بالا عنوان کرده­اند.

اختلالات ژنتیکی:                                                                          

کم خوابی باعث اختلال در عملکرد ژن­های بدن انسان می شود. در فردی که هر شب کمتر از ۶ ساعت در طول یک هفته بخوابد، عملکرد بیش از ۷۰۰ ژن که رابطه­ی مستقیم با سیستم حفاظتی بدن دارند مختل می­شود. در صورت به هم خوردن الگوی خواب فرد، ژن­هایی که  براساس الگوی شبانه روز فعالیت می­کنند نمی­توانند براساس الگوی معمول فعالیت کرده و در نتیجه ساز و کار فعالیت این جز از بدن دچار بی نظمی می­شود.

ناخشنودی و افسردگی:                                                       

افراد مبتلا به کم خوابی، دو برابر بیش از سایرین در معرض ابتلا به افسردگی قرار دارند؛ اقدام برای درمان بی خوابی منجر به بهبود افسردگی در افراد نیز شده است.

کم خوابی را باید یکی از عوامل تأثیرگذاری دانست که بیشترین اثر را در افسردگی و ناخشنودی افراد دارند.
بانوانی که دارای زندگی زناشویی موفقی هستند، خواب خوبی را نیز تجربه می کنند. هنوز مشخص نیست که کیفیت خواب در این افراد در اثر زندگی زناشویی موفق است یا زندگی آن­ها تحت تأثیر خواب مناسب!

مرگ:

ریشه بسیاری از بیماری­ها در کم خوابی و کاهش تعداد ساعات خوابیدن است. هر یک از ما به طور طبیعی نیاز داریم ۷ تا ۸ ساعت در شبانه روز بخوابیم. خوابیدن کمتر از میزان توصیه شده شانس مرگ را در سنین پایین­تر افزایش می­دهد.