انسجام خانوادگی مفهومی است که نزدیکی عاطفی و به هم پیوستگی اعضای خانواده را نشان می‌دهد. بسیاری از خانواده‌ها درگیر مشکلاتی هستند که از عدم تعادل در انسجام‌شان نشات می‌گیرد. خانواده‌ای که پیاپی درگیر دعوا و تنش می‌شود یا اعضای آن با یکدیگر ارتباط کمی دارند و نمی‌توانند در مسائل خود به یکدیگر کمک کنند و یا حتی خانواده‌ای که به اعضای خود اجازه تصمیم‌گیری و اظهار نظر نمی‌دهد؛ همگی درگیر عدم تعادل در انسجام هستند. با آگاهی از میزان انسجام خانوادگی خود و راهکارهای بهبود آن، می‌توانید گامی موثر در جهت بهتر شدن انسجام خانواده‌تان بردارید.

معیارهای سنجیدن انسجام خانواده چیست؟

برای بررسی شدت انسجام خانواده معیارهایی برای اندازه‌گیری وجود دارد. پیوند عاطفی بین اعضا، زمان و فضای مشترکی که اعضا باهم هستند، همراه بودن خانواده در تصمیم‌گیری‌ها و وجود منافع مشترک برای خانواده همگی معیارهایی برای سنجش انسجام خانواده هستند. تفریحات مشترکی که اعضای خانواده از انجام آن‌ها لذت می برند نیز در انسجام خانواده تاثیر دارد. با در نظر گرفتن تمام این عوامل می‌توانید به شدت انسجام خانوادگی خود پی ببرید. 

هرچه انسجام بیشتر، بهتر؟

هر چه همبستگی و انسجام بین اعضاء خانواده بیشتر باشد، به معنای سالم‌تر بودن روابط خانوادگی نیست. دانشمندان خانواده‌ها را از نظر شدت انسجام به چهار دسته تقسیم کرده‌اند.

۱٫ خانواده‌ رهاشده

خانواده‌های رها شده هیچ انسجام و صمیمتی را تجربه نمی‌کنند. حتی ممکن است در یک مکان زندگی نکنند. این خانواده‌ها معمولا تفریح مشترکی ندارند و زمان زیادی را با یکدیگر نمی‌گذرانند.

۲٫ انسجام خانوادگی در خانواده‌ جداشده

خانواده‌های جداشده از نظر انسجام خانوادگی در درجه دوم قرار دارند. تا حدودی در فضا و مکان مشترک زندگی می‌کنند و زمانی را در کنار هم هستند اما ارتباط عاطفی بسیار محدودی بین آن‌ها وجود دارد. ترجیح می‌دهند زمان خود را در با دیگر اعضای خانواده نگذرانند و فرصتی برای گشت و گزار یا سفرهای خانوادگی ندارند.

۳٫ خانواده پیوسته

دسته سوم خانواده‌های پیوسته هستند که با یکدیگر ارتباط عاطفی و صمیمی مناسبی برقرار کرده و معمولا در یک محل زندگی می‌کنند. زمان نسبتا زیادی را باهم می‌گذرانند و به طور مرتب تفریحات مشترکی مثل سفر و گشت و گزارهای خانوادگی انجام می‌دهند. این خانواده‌ها در عین حال که ارتباط نزدیکی باهم دارند، اما مرزهای مشخصی بین اعضا وجود دارد که باعث می‌شود در مسائل فردی هم وارد نشده و به استقلال یکدیگر احترام بگذارند.

۴٫ انسجام خانوادگی در خانواده درهم‌تنیده

دسته آخر خانواده‌های درهم‌تنیده هستند. این خانواده‌ها معمولا ارتباط عاطفی عمیق و درگیرکننده‌ای باهم دارند. همیشه در یک محل زندگی کرده و دور شدن اعضا را تحمل نمی‌کنند. سعی می‌کنند همه زمان خود را با هم بگذرانند و تفریحات اعضا محدود به خانواده باشد. این فضای خانوادگی باعث از بین رفتن مرزهای بین اعضا شده و خانواده در مسائل فردی آن‌ها نیز دخالت می‌کند. از این گذشته محدود شدن اجتماعی و عاطفی اعضا تنها به محیط خانواده باعث می‌شود افراد مهارت‌های لازم برای به دست آوردن استقلالشان را هم یاد نگیرند.

شاید شما هم حدس زده باشید که کدام‌یک از این چهار دسته می‌تواند خانواده ایده‌آل ما باشد. انسجام خانوادگی زیاد، الزاما مثبت هم نیست. حالت ایده‌آل وجود انسجام متوسط بالا است که مجموعه‌ای از اتحاد و استقلال را در خانواده ایجاد می‌کند. حالا می‌توانید با توجه به رفتارهای خانوادگی خود بفهمید که خانواده شما به کدام دسته می‌تواند نزدیک باشد و آیا به سلامت هم نزدیک هست؟

چگونه انسجام خانواده خود را بهبود دهیم؟

نقش خانواده در سلامت افراد، ما را ملزم به شناسایی راه‌هایی برای ارتقای کیفیت روابط بین اعضا می‌کند. قدم اول آن است که بفهمید انسجام خانوادگی‌تان تا چه حدی است؟ برای این کار به خاطرات قبلی اعم از درگیری‌ها، مشاجرات و زمان‌های لذت‌بخشی که با هم گذراندید، رجوع کنید. تجارب خوشایند و ناخوشایند را یادداشت کرده و توجه کنید که با وجود دعواها و اختلافات، اعضای خانواده شما توانایی شاد بودن کنار هم و همبستگی بیشتر را دارند. شاید در نگاه اول به نظرتان برسد که اعضای خانواده برای شما غیر قابل تحمل هستند اما خاطرات این را تایید نمی‌کنند.

۱٫ ایجاد وحدت خانواده

ساختن خانواده‌ای پیوسته و وحدت‌ یافته نیاز به رعایت نکات و یادگیری مهارت‌هایی دارد. در این مورد باید برای باهم بودن خانواده برنامه‌ریزی کنید، مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کرده و مسئولیت‌های اعضا در خانواده را مدیریت کنید. این سه پایه مهم، وحدت خانواده شما را حفظ می‌کند.

۲٫ خانواده، همیشه خانواده است.

یکی از خوبی‌های بزرگ خانواده آن است که همیشه خانواده می‌ماند. مهم نیست شما چقدر با آن‌ها اختلاف دارید یا چه قدر بحث و درگیری پیش می‌آید. شما هنوز عضو آن هستید. پس همیشه راهی برای بهبود آن هم وجود دارد.

انسجام خانوادگی | مشاور خانواده

اگر احساس می‌کنید مشکلات خانواده شما از کنترل خارج شده و با اصلاح رفتارهای کوچک تغییر چندانی اتفاق نمی‌افتد، در کنار صبر و تلاش، می‌توانید به مشاور خانواده یا خانواده‌درمانگر نیز مراجعه کنید. توجه داشته باشید که خانواده یک سیستم است و اگر حتی شما به تنهایی رفتار خود را تغییر دهید، به مرور رفتار اعضای دیگر نیز تغییر می‌کند. پس مراجعه به یک متخصص می‌تواند نقش زیادی در تغییر الگوی خانواده شما و رفتن به سمت بهبودی داشته باشد.

سخن آخر

خانواده مهم ترین بخش زندگی تمام افراد است به طوری که روابط میان اعضا بر تمام جنبه‌های شخصیت و زندگی اجتماعی فرد تاثیر می‌گذارد. خانواده‌ای که در عین داشتن روابط نزدیک به اعضا اجازه‌ی رشد و استقلال می‌دهد، بهترین نوع خانواده است. در صورتی که فکر می‌کنید روابط خانوادگی‌تان به اصلاح نیاز دارد، از یک متخصص کمک بگیرید تا شما را در ساختن یک خانواده سالم یاری کند.