امروزه تربیت فرزند یکی از مسائل بسیار مهم و دغدغه بسیاری از پدر و مادرهاست. براساس تحقیقات انجام شده در ۷۰ درصد خانواده ها فرزند سالاری حاکم است. فرزند سالاری، یک نوع سیستم تربیتی است که روز به روز در حال گسترش می باشد. در این خانواده ها، فرزندان دارای قدرت تصمیم گیری و تسلط بر خانواده هستند. در این وضعیت خواسته های کودکان حتی اگر نامطلوب هم باشند بدون چون و چرا اجرا می شود. خانواده هایی که بیش از حد انتظارات فرزند خود را برآورده می کنند، تنها به او اعتماد به نفس کاذب می دهند. بنابراین لازم است در مورد خواسته های نامعقول کودک به دنبال راهی درست باشید. در ادامه به تعریف فرزند سالاری، آسیب های ناشی از آن و راه های غلبه بر آن می پردازیم. برای آن که سریع تر به نتایج دلخواه برسید، مشاوره کودک و خانواده ضروری می باشد.

تعریف فرزند سالاری و دلایل شکل گیری آن

وقتی امور کلی خانواده و نیازهای آن و به صورت کلی محور خانواده بر فرزندان متمرکز باشد، به این خانواده فرزندسالار می گویند. اما تاثیر پدر یا مادر یکی از دلایلی است که باعث به وجود آمدن فرزندسالاری در خانواده می شود. چرا که برخی نیازهای مادر یا پدری که در خانواده ای مادر سالارانه یا پدرسالارانه بزرگ شده اند، سرکوب شده و برای اینکه فرزندان، تجربه مشابه را نداشته باشند به فرزندان خود بیش از حد اهمیت می دهند و فرزندسالاری در سیستم خانواده به وجود می آید.

در چنین خانواده ای والدین نیازهای خود را سرکوب می کنند. اما نگرانی والدین از آینده کودک یکی دیگر از دلایل مهم فرزندسالاری است. درواقع خانواده ها برای کم کردن نگرانی ها تمام تلاش خود را برای برآورده کردن اهداف و نیازهای فرزندشان می کنند و در این راه حتی از خود و نیازهایشان نیز می گذرند.

آسیب های فرزند سالاری

فرزند سالاری هم بر والدین و هم بر فرزندان آسیب هایی را وارد می کند. هر وقت تعادل در خانواده بر هم بخورد، همه اعضا دچار آسیب می شوند. در واقع می توان گفت در خانواده برنده یک نفر نمی تواند باشد. مرد سالاری، زن ذلیلی و امروزه فرزند سالاری همگی با خود آسیب هایی را همراه دارند. در ادامه به بررسی آسیب های فرزند سالاری می پردازیم.

آسیب های وارده بر والدین

اولین آسیب فرزندسالاری در درجه اول متوجه والدین می باشد. در این شیوه فرزندپروری والدین هر چه که فرزندشان بخواهد برایش فراهم می کنند. در این شرایط سطح انتظارات کودک از والدین بیشتر می شود. همین موضوع باعث فشار بیشتر روی والدین شده و نه تنها از لحاظ روانی بلکه از نظر جسمی نیز آثار نامطلوبی را بر جای می گذارد. در آخر این شرایط به تدریج باعث ایجاد فاصله عاطفی بین کودک و والدین می شود.

آسیب های وارده بر فرزندان

از دیگر آسیب های جدی که متوجه فرزندان می شود، شکل گیری اعتماد به نفس کاذب در کودک است. از آنجا که والدین تمام خواسته ها و نیازهای کودک را برآورده می کنند او به یک حس رضایت از زندگی خواهد رسید، اما اگر در محیطی قرار بگیرد که خواسته هایش برآورده نشود؛ احساس خشم و پرخاشگری کرده و یا دچار ناتوانی و احساس ضعف نسبت به توانایی های خود می شود. کودک با همین شیوه رشد می کند و این اعتماد به نفس کاذب و خودشیفتگی تا بزرگسالی همراه او خواهد بود. اختلال شخصیت خودشیفته و شخصیت وابسته دو اختلالی هستند که ریشه در این شیوه تربیتی دارند. بنابراین کار عاقلانه این است که شیوه تربیتی خود را تغییر دهید و کودکان مستقل تری تربیت کنید.

راه هایی برای از بین بردن فرزند سالاری

۱٫ اقتدار خود را حفظ کند

یکی از راهکارهای مقابله با این موضوع این است که والدین حس صمیمیت با فرزند خود را حفظ کرده اما نه آنقدر افراطی که شخصیت و منزلت خود را در برابر فرزندشان زیر سوال ببرند. علاوه بر حفظ صمیمت، سعی کنید در برخورد با کودکان جدی و قاطع باشید اما عصبانی نباشید.

۲٫ دلایل را برای او توضیح دهید

بدون آنکه صدای تان بلند شود یا از کلمات نامناسب استفاده نمایید فقط دلیل عدم اجرای خواسته نادرست کودک را کوتاه و قاطعانه بیان نمایید و سپس سکوت کنید. هر گاه رفتارهای پرخاشگرانه از کودک سر زد به آن بی توجهی نمایید ولی رفتارهای مطلوب او را در مواقع مختلف توجه و تقویت نمایید.

۳٫ در برابر گریه و پرخاشگری تسلیم نشوید

ممکن است کودک شما با رفتارهای پرخاشگرانه و یا سر و صدا در بیرون از منزل بر خواسته خود پافشاری کند. بسیاری از والدین در این شرایط برای حفظ آبرو به حرف کودک گوش می دهند. توجه کنید تربیت و شکل گیری درست شخصیت کودک شما از هرچیزی مهم تر است؛ بنابراین در چنین شرایطی دست او را گرفته و محیط را ترک کنید. هرگز در مقابل خواسته های نادرست کودک علی رغم گریه های طولانی و یا سر و صدا ایجاد کردن، پاسخ مثبت ندهید؛ زیرا او یاد می گیرد که می تواند از این طریق به خواسته خودش برسد.

۴٫ قانون تعیین کنید

قوانینی برای منزل تعیین کنید، مهم است که به آنها پایبند باشید. این قوانین شامل رفتارهای کودک در منزل و بیرون هم می باشد. مثلا بگویید “هر گاه برای خرید می رویم مغازه، اگر در خرید وسیله ای که توان خرید و یا برنامه خرید آن را نداشتیم اصرار کنی به خانه بر می گردیم”، و یا بگویید “ما قرار است امروز فقط این خرید را انجام بدهیم نه چیزی دیگر”. از محرومیت چیزهای مورد علاقه اش برای کاهش رفتارهای نامطلوب اش می توانید استفاده کنید.

یادتان باشد که کودک در ابتدا به خاطر تغییر رفتارهای شما بسیار مقاومت و اعتراض می کند، اما اگر می خواهید از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری کنید نه گفتن به کودک خود را تمرین کنید. مشاوره خانواده به شما برای حل این مشکلات می تواند راهکارهای مناسبی تعیین کند.