ادبیات کنکور شامل ۴ بخش عمده است که هر کدام از آن‌ها شیوه‌ی مطالعه‌ی مخصوص به خود را دارند.
الف) معنای لغات و اصطلاحات و املای لغات:
۱- لغات و اصطلاحات مهم کتاب‌های درسی را با رنگ‌های مختلف مشخص کنید.
۲- لغت‌های مهم املایی یا معنایی را پس از مشخص کردن در کتاب، در خلاصه‌ی خود وارد کنید.
۳- سعی کنید هفته‌ای ۵/۱ الی ۲ ساعت، در زمان‌های مختلف (مثلاً ۳ روز، روزی ۳۰ دقیقه) لغات ادبیات را مرور کنید.
لغات انتهای کتاب را هرگز فراموش نکنید و حتماً آن‌ها را هم با دقت زیادی مطالعه کنید.
سعی کنید درس‌های گروه کلمات املایی زبان فارسی ۱ و ۲ و ۳ را با دقت زیادی مطالعه کنید و یاد بگیرید (هم‌چنین بیاموزیم‌ها).
ب) تاریخ ادبیات:
این قسمت از ادبیات، نیاز زیادی به حفظ کردن دارد و شاید خیلی‌ها با آن مشکل داشته باشند و زود فراموش کنند؛ اما کارهایی وجود دارد که فراموشی را کاهش می‌دهد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنم:
۱- مطالب مورد نیاز تاریخ ادبیات را دسته‌بندی کنید. این کار می‌تواند به صورت قرن‌های مختلف یا موضوعی و یا هر جور که خودتان راحت‌تر باشید انجام شود. این کار باعث می‌شود به صورت طبقه‌بندی‌شده تاریخ ادبیات را حفظ کرده و دیرتر فراموش کنید. حتماً تاریخ ادبیات را در خلاصه‌ی خود به صورت دسته‌بندی‌شده بنویسید؛ یعنی علاوه بر این‌که در مورد یک شخص، قرن، نام کتاب و توضیحات را از هم جدا می‌کنید، افراد مختلف را نیز طبقه‌بندی کنید؛ مثلاً شاعران معاصر و شاعران قرن ۳ و …
۲- سعی کنید خلاصه‌ی خود را جذاب و با رنگ‌های مختلف بنویسید تا تصویر بهتری در ذهنتان شکل بگیرد و هر هفته حداقل یک بار آن را مرور کنید؛ هرچند مرور سریع.
۳- اعلام انتهای کتاب دوم و سوم را فراموش نکنید و اگر توانستید نکته‌های آن‌ها را نیز در خلاصه‌ی خود اضافه کنید.
ج) زبان فارسی و آرایه‌های ادبی:
این دو بخش ادبیات تا حدی از نظر مطالعه شبیه به هم هستند. هر دو شامل یک‌سری قواعدند که تنها حفظ کردن آن قواعد، کمک چندانی در پاسخ دادن به سؤالات نمی‌کند. به طور مثال شاید همه بدانند تعریف «تشبیه» چیست یا به چه چیزهایی واژه می‌گویند؛ اما نکات ریز و کاربردها و مثال‌های این موارد از تعاریف مهم‌تر است.
۱- سعی کنید هر آرایه‌ای را که دبیر در مورد جمله‌ای از کتاب می‌گوید یا به طور خودآموز یاد می‌گیرید با رنگ مختص به آرایه‌ها در کتاب مشخص کنید.
۲- در مورد جمله‌ها و ادبیات دشوار سعی کنید با پرسیدن از دبیر یا استفاده از کتاب‌های کمک‌آموزشی تمام آرایه‌های آن را بررسی کنید و حتی‌الامکان یاد بگیرید و در کتاب درسی هم وارد کنید.
اگر این ۲ کار را انجام دهید، می‌توانید سؤالات آرایه‌ی کنکور را نیز خودتان استنباط کنید و پاسخ دهید. فقط کمی تمرین می‌خواهد. اگر لازم دیدید می‌توانید نکته‌های مهم برخی از ابیات در زمینه‌ی آرایه را نیز در خلاصه‌ی خود وارد کنید. در مورد زبان فارسی نیز ابتدا تمام مباحث و تعاریف را با مطالعه‌ی کتاب یاد بگیرید و بعد از آن تا جایی که امکان دارد تست (البته تست استاندارد) بزنید تا با نکته‌های ریز زبان فارسی آشنا شوید.
د) قرابت معنایی:
آخرین و شاید مهم‌ترین قسمت ادبیات کنکور، قرابت معنایی است. قرابت معنایی کاملاً مربوط به درک ادبی شماست و شاید تنها کاری که می‌توان برای بهبود قرابت معنایی انجام داد، بالا بردن درک ادبی و درک از شعرهای مختلف باشد. از اواسط سال، یک کتاب مخصوص قرابت معنایی تهیه کنید و سعی کنید هر ۲، ۳ روز یک بار اندکی از این کتاب را فقط مطالعه کنید و سعی کنید مفهوم شعرهای مختلف آن را درک کنید و ارتباط آن با اشعار کتاب خود را بررسی کنید. لازم نیست هر روز مقدار زیادی از این کتاب را بخوانید. حتی اگر در ۳۰ دقیقه فقط ۱۰ بیت شعر بخوانید خوب است؛ اما سعی کنید این کار را به طور مداوم انجام دهید. به مرور زمان درک شما از ادبیات و اشعار مختلف بالا برود و می‌توانید راحت‌تر سؤالات را پاسخ دهید. البته فراموش نکنید که یک‌شبه، تحول ایجاد نمی‌شود بلکه لازم است تا نزدیک کنکور، این کار را مداوم انجام دهید و مطمئن باشید نتیجه‌اش را خواهید دید. فقط توجه داشته باشید که تمام کردن کتاب قرابت معنایی نباید برای‌تان مهم باشد. فقط سعی کنید درک ادبی خود را از اشعار بالا ببرید که این امر فقط با تمرین مداوم و وقت گذاشتن حاصل می‌شود.
حتماً تا قبل از عید حداقل یک بار کتاب‌های‌تان را تمام کرده و نکته‌های مهم آن‌ها را استخراج کنید.
چند نکته:
۱- کشیدن خط زیر نکته‌های مهم و نوشتن توضیحات اضافی در بالای لغت‌ها و جمله‌های تاریخ ادبیات و ابیات با رنگ‌های مجزا باعث می‌شود تا در مرتبه‌های بعدی مطالعه با سرعت بیش‌تری مرور کنید و روی نکته‌های مهم متمرکز شوید.
۲- قبل از عید حداقل ۳ الی ۴ ساعت در هفته ادبیات مطالعه کنید و بعد از مطالعه‌ی هر درس از کتاب (البته بعد از گذشت چند روز)، تست‌های آن را از یک کتاب آموزشی استاندارد بزنید. توجه کنید که قبل از عید، یک کتاب تست کافی است. فقط به شرط آن‌که تمام تست‌های آن را با توجه به شیوه‌ی تست‌زنی صحیح زده باشید. هم‌چنین دیدن پاسخ تشریحی استاندارد سؤالات کنکور سال‌های قبل، در یادگیری نکته‌ها بسیار مؤثر است و با این کار می‌توانید بفهمید نظر سازمان سنجش در مورد موارد اختلافی از قبیل تک‌واژه و واژه چه بوده است تا همان گونه یاد بگیرید.
نویسنده : مهرداد شاه محمدی | مشاور و برنامه ریز آموزشی
