گیاهپزشکی
plant pathology
رشته مهندسی کشاورزی دارای هفت گرایش دامی . باغبانی. زراعت و اصلاح نباتات. گیاه پزشکی. علوم و صنایع غذایی. خاک‌شناسی‌و
ترویج و آموزش کشاورزی است.
گیاه پزشکی یا آسیب شناسی گیاهی یکی از شاخه‌های علوم مرتبط با کشاورزی است و هدف آن شناخت بیماری ها و عوامل آسیب رساننده به گیاهان و پیداکردن راه حل‌هایی برای دفع و رفع آن‌هاست .
دانش گیاه پزشکی که تا چندی پیش در ایران با نام دفع آفات نباتی شناخته می‌شد، یکی از شاخه‌های جدید دانش بشری در جهان و ترکیبی از علوم گوناگون است و در مقایسه با دانش پزشکی که با سلامت انسان ها سروکار دارد ؛ دانش گیاهپزشکی، سلامت گیاهان را بررسی می‌کند. با این تعبیر،گیاه پزشکی، پزشکی گیاهان و گیاه پزشک، پزشک گیاهان و معالج آفات و بیماری‌های گیاهی و گیاهان ناخواسته (علف‌های هرز ) است . در دوره کارشناسی مهندسی کشاورزی، عنوان گیاه پزشکی به رشته‌ای اطلاق می شود که در آن علوم و فن آوری در زمینه‌های شناخت آفات و عوامل بیماری‌زای گیاهی و اصول و روشهای مبارزه با این عوامل مورد بررسی قرار می‌گیرد.
هدف از ایجاد این رشته، تربیت کارشناسانی است که علاوه بر داشتن معلومات علمی و فنی کشاورزی عمومی، در زمینه گیاه پزشکی، علوم مربوط به شناخت آفات و عوامل بیماری زای گیاهی را در حد کارشناسی به صورت نظری و عملی بیاموزند و با فنون و روشهای مختلف حفظ محصولات کشاورزی، همچنین مبارزه با آفات و بیماری‌های گیاهی نیز به صورت علمی و کاربردی آشنایی کافی پیدا کنند تا بتوانند به عنوان مدرس در هنرستان‌های کشاورزی، کارشناس اجرایی تحقیقات در مراکز پژوهشی کشاورزی و مدیر و مجری امور حفاظت گیاهان در موسسه های دولتی و خصوصی بخش کشاورزی خدمات شایسته‌ای را ارائه دهند. فارغ التحصیلان گرایش گیاهپزشکی همانند یک پزشک به درمان بیماری‌های گیاهان می پردازد.
رشته گیاهپزشکی از آن رشته‌های نوپا وکاربردی است که علاقمندان خود را جذب کرده است. عنوان گیاه پزشکی در علوم کشاورزی ایران از سال ۱۳۴۲ به جای «دفع آفات و حفاظت گیاهان» مطرح شده است. به طور کلی، در این رشته تشخیص و شناسایی آفات و عوامل بیماری گیاهان زراعی، باغی، زینتی، جنگلی، مرتعی و فرآورده‌های گیاهی و همچنین شناخت علایم و چگونگی اثر آفات و عوامل بیماری‌های انگلی و غیرانگلی بر گیاهان و آشنایی کامل با اصول و روشهای مبارزه، مورد بحث قرار می گیرد.
رشته‌ی گیاهپزشکی از زیر گروه‌های ۵ رشته‌های علوم تجربی است و ضرایب دروس اختصاصی برای این رشته عبارت است:
| زمین شناسی:۱ | زیست شناسی:۲ | شیمی:۲ | فیزیک:۲ | ریاضیات:۳ |
بر اساس آیین نامه آموزشی دوره کارشناسی، طول دوره کارشناسی گیاهپزشکی چهار سال است و دانشجویان به طور متوسط این دوره را در همین مدت طی می‌کنند. حداکثر طول زمان تحصیل مجاز در این دوره ۶ سال و هر سال تحصیلی شامل دو نیم سال است. هر نیم سال تحصیلی شامل ۱۷ هفته کامل آموزشی است.
بخشی از دروس تخصصی این رشته:
حشره شناسی. قارچ‌شناسی. آفات مهم گیاهان زارعی.آفات مهم گیاهان باغی .خاک شناسی.آفات مهم درختان میوه. بیماری‌های مهم درختان میوه .آفات مهم گیاهان زینتی و جالیزی و سبزی‌ها .اصول مبارزه با آفات درختان میوه. سم شناسی تکنولوژی و شیمیایی.علف‌های هرز و کنترل آنها. آفات انباری.کار آموزی و… اکثر این واحدهای یک تا دو واحد عملی در مزارع و یا باغات متناسب با عنوان درسی دارند
گرایش‌ها:
گرایش‌ها(در مقطع کارشناسی) : این رشته در کارشناسی گرایشی ندارد.
گرایش‌ها(در مقطع کارشناسی ارشد) : حشره شناسی کشاورزی، بیماری شناسی گیاهی
گرایش‌ها(در مقطع دکترا) : امکان ادامه تحصیل در مقطع دکتری وجود دارد.
توانایی : دانشجوی این گرایش باید به کشاورزی و بخصوص حشره‌شناسی علاقه‌مند باشد. زیرا بخش عمده‌ای از دروس این گرایش شامل آفات گیاهی می‌شود و در این درس حشرات مضر، آفات و بیولوژی آنها آموزش داده می‌شود.
همچنین گیاهپزشکی نیاز به حافظه قوی دارد چون دانشجو باید اسامی لاتین حشرات و قارچ‌ها و رده آنها را به خاطر بسپارد.
بازارکار
فارغ التحصیلان این گرایش می‌توانند در وزارت کشاورزی، شهرداری‌ها و کلینیک‌های گل و گیاه فعالیت کنندریال نیز می‌توانند به عنوان کارشناس اجرایی یا تحقیقاتی در مؤسسه‌های مختلف دولتی و خصوصی بخش کشاورزی ایفای وظیفه کنند، همچنین با توجه به دوره‌های کارشناسی ارشد حشره شناسی و بیماری‌های گیاهی و همچنین دوره دکترای گیاه پزشکی، می‌توانند در صورت داشتن شرایط لازم تا کسب آخرین مدارج تحصیلی در داخل کشور ادامه تحصیل دهند تا بتوانند مسئولیت‌های بالاتر و مهم‌تر علمی، پژوهشی و اجرایی را بر عهده گیرند؛ همچنین پس از اتمام دوره دکترای تخصصی امکان همکاری در دانشگاه‌ها و سایر مراکز علمی و پژوهشی به عنوان عضو هیأت علمی برایشان فراهم می‌گردد.
نکات کاربردی
دانشجوی این گرایش باید به کشاورزی و بخصوص حشره‌شناسی علاقه‌مند باشد. زیرا بخش عمده‌ای از دروس این گرایش شامل آفات گیاهی می‌شود و در این درس حشرات مضر، آفات و بیولوژی آنها آموزش داده می‌شود.
همچنین گیاهپزشکی نیاز به حافظه قوی دارد چون دانشجو باید اسامی لاتین حشرات و قارچ‌ها و رده آنها را به خاطر بسپارد.
داوطلب باید علاقه‌مند به علوم زیست شناسی بویژه علوم مربوط به گیاه شناسی و کشاورزی باشد و با توجه به این که اغلب درس‌ها دارای کار عملی در آزمایشگاه و یا در مزرعه است بنابراین داوطلب باید به کار در آزمایشگاه و مزرعه علاقه داشته باشد.
همچنین در زمینه درس‌هایی مثل زیست شناسی و شیمی از دانش و اطلاعات لازم برخوردار باشد؛ به‌علاوه توان جسمی برای کار در مزرعه و آزمایشگاه را داشته باشد.
برخی وظایف و مسئولیت‌های گیاه پزشک عبارتند از:
مسئله‌یابی گیاهپزشکی و علوم از طریق مراجعه و بازدید از مزارع ، باغ ها، انبارها و سیلوها کشور و مراجعه کشاورزان به آنها
تحقیق و پژوهش زیست‌شناسی و فیزیولوژی عوامل زیان‌آور محصولات بوم شناسی(Ecology)کشاورزی زراعی، باغی، جنگلی، مزرعه، سطوح آزمایشگاهی، استانی، منطقه‌ای و ملی
اجرای پژوهش‌های بنیادین گیاه پزشکی کشور با تأکید بر بهره برداری روشهای نوین (بیوتکنولوژی)
همچنین آن دسته از پ‍ژوهش‌هایی که مؤسسات تک محصولی صورت می‌گیرد( مانند مؤسسه تحقیقات زراعی، مؤسسه تحقیقات پسته، مؤسسه تحقیقات خرما و…) . شناسایی و رده بندی جامعه جانوران(Fauna),VSJKD IHD )رستنی(Flora) ایران و بررسی تنوع زیستی آنها
تحقیق در زمینه شناسایی، زیست شناسی، کارایی و تکثیر عوامل مفید جهت مبارزه بیولوژیکی علیه آفات و نگهداری منابع آنها
تحقیق در زمینه روشهای مدیریت تلفیقی (IPM)
تحقیق در زمینه شناخت،زیست شناسی، بوم شناسی و عصاره‌گیری از گیاهان برای استفاه در زمینه کنترل عوامل زیان آور
تحقیق در زمینه شناخت، فرمولاسیون، تأثیر سموم کشاورزی و تکنیک‌های گونگون سم پاشی و آزمایش سموم جدید
لازم به ذکر است به دلیل انبوهی دانش آموختگان مقطع کارشناسی و حتی در مواردی کارشناسی ارشد امکان جذب نیره‌های مدرک دکترا در بازار کار فراهم تر از سایر مقاطع است.
درصد و نمونه کارنامه قبولی رشته گیاهپزشکی در سال ۹۶-۹۵
کارشناسی ارشد
براساس آئین‌نامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد مصوب شورای‌عالی برنامه‌ریزی، طول دوره کارشناسی ارشد این رشته بطور متوسط دو سال و حداکثر ۲/۵ سال می‌باشد. هر سال تحصیلی شامل دو نیمسال است و در هر نیمسال ۱۶ هفته کامل آموزشی وجود دارد.
نقش متخصصین توانمند این رشته، برای دستیابی به کشاورزی پایدار و خودکفایی در تولیدات کشاورزی آشکار است. دانش آموختگان این رشته می‌توانند در مراکز و مؤسسات پژوهشی و اجرایی وزارت جهاد کشاورزی (مؤسسه تحقیقات آفات و بیماری‌های گیاهی، سازمان حفظ نباتات و مراکز پژوهشی تک محصولی) و دیگر وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها دولتی و بخش‌های خصوصی منشاء خدمات ارزنده باشند.
داوطلبان این رشته علاوه بر دارا بودن شرایط عمومی و اختصاصی ورود به دوره کارشناسی ارشد، باید دانش آموخته یکی از رشته‌های گیاه پزشکی، حفاظت گیاهان، علوم زارعی سابق با گرایش گیاه پزشکی و دیگر رشته‌های نزدیک باشند. داوطلبان غیر‌گیاه پزشکی در صورت پذیرفته شدن لازم است دروس کمبود را به تشخیص کمیته مربوطه (گروه آموزشی) بگذرانند.
تعداد واحدهای درسی دوره کارشناسی ارشد رشته حشره‌شناسی کشاورزی ۳۳ واحد شامل ۲۲ واحد دروس الزامی، ۴ واحد دروس انتخابی ۱ واحد سمینار و ۶ واحد پایان نامه می‌باشد.
