فرق فیزیک دهم و دوم تجربی | تغییرات کتاب فیزیک دهم در نظام جدید | تفاوت سرفصل های کتاب فیزیک دهم با فیزیک دوم دبیرستان تجربی

در این مقاله سعی شده است با نقد ظاهری و نقد محتوایی دو کتاب فیزیک دهم و کتاب دوم دبیرستان رشته تجربی

نقد ظاهری ( فرق فیزیک دهم و دوم تجربی )

کتاب فیزیک سال دهم رشته تجربی دارای ۱۵۰ صفحه است که شامل درسنامه و تمرین است. این کتاب از ۴ فصل تشکیل شده که سرفصل ها و مباحث مرتبط با هرفصل در جدول زیر آمده است:

فصل اول: فیزیک و اندازه گیری

۱-۱ فیزیک: دانش بنیادی

۱-۲ مدل سازی در فیزیک

۱-۳ اندازه گیری و کمیت های فیزیکی

۱-۴ اندازه گیری و دستگاه بین المللی یکاها

۱-۵ اندازه گیری: خطا و دقت

۱-۶ تخمین مرتبه بزرگی

۱-۷ چگالی

پرسش ها و مساله های فصل ۱

فصل۲: کار، انرژی و توان

۲-۱ انرژی جنبشی

۲-۲ کار انجام شده توسط نیروی ثابت

۲-۳ کار و انرژی جنبشی

۲-۴ کار و انرژی پتانسیل

۲-۵ پایستگی انرژی مکانیکی

۲-۶ کار و انرژی درونی

۲-۷ توان

پرسش ها و مساله های فصل ۲

فصل۳: ویژگی های فیزیکی مواد

۳-۱ حالت های ماده

۳-۲ ویژگی های فیزیکی مواد در مقیاس نانو

۳-۳ نیروهای بین ملکولی

۳-۴ فشار در شاره ها

۳-۵ شناوری و اصل ارشمیدس

۳-۶ شاره در حرکت و اصل برنولی

پرسش ها و مساله های فصل ۳

فصل۴: دما و گرما  

۴-۱ دما و دماسنجی

۴-۲ انبساط گرمایی

۴-۳ گرما

۴-۴ تغییر حالت های ماده

۴-۵ روش های انتقال گرما

۴-۶ قوانین گازها

پرسش ها و مساله های فصل ۴

دراین کتاب از اشکال، تصاویر و جداول زیادی استفاده شده که نشان دهنده این مطلب است که این کتاب به سمت مفهوم گرایش دارد. درهرفصل ازاین کتاب عناوینی مانند خوب است بدانید، فعالیت، توجه، پرسش، تمرین، مثال، فناوری و کاربرد، آزمایش، مثال مفهومی و درنهایت مسائل آخر فصل می باشد. هریک از این بخش ها با رنگی متفاوت نشان داده شده است تا تفکیک بخش ها به خوبی از لحاظ بصری نمایان باشد. رنگ صفحات مساله های آخر هر فصل نیز متفاوت با دیگر صفحات می باشد.

نقد محتوایی ( فرق فیزیک دهم و دوم تجربی )

فصل اول: فیزیک و اندازه گیری

بخش ۱، فیزیک دانش بنیادی

دراین بخش ابتدا به دنبال پاسخ هایی برای سوالات زیر هستیم: فیزیک چیست؟ فیزیکدانان درچه زمینه هایی کار میکنند، روش کار فیزیکدانان چیست؟و…

سپس با بیان مختصری از قوانین و اصل ها در فیزیک مطلب را ادامه می دهد.

بخش ۲، مدل سازی در فیزیک

دراین بخش ابتدا تعریف ساده ای از مدل سازی در فیزیک ارائه می شود، سپس با مثالی سعی در جا افتادن این مطلب دارد.

بخش ۳، اندازه گیری و کمیت های فیزیکی

در ابتدا این بخش تجربی بودن علم فیزیک را یادآور می شود و این که آزمایشات بدون اندازه گیری امکان پذیر نیست و انجام اندازه گیری ها بدون شناخت کمیت های فیزیکی شدنی نیست.

بخش ۴، اندازه گیری و دستگاه های بین المللی یکاها

در این بخش ابتدا به بیان لازمه اندازه گیری های درست و قابل اطمینان پرداخته و سپس به توضیح کمیت های اصلی و فرعی توجه دارد که این کمیت ها را در قالب جدولی دسته بندی کرده و به توضیح آنها می پردازد(همراه مثال).

مطلب بعدی پیشوندهای یکاها می باشد که توضیحات مختصر و مفیدی به همراه جدول ارائه داده است. آخرین مطلب این بخش هم نمادگذاری علمی می باشد.

بخش ۵، اندازه گیری: خطا و دقت

پس از شناخت کمیت ها برای اندازه گیری آن ها قطعاً دچار خطا می شویم، پس باید خطاها را بشناسیم. این بخش با دقت وسیله اندازه گیری شروع می شود و توضیحات خود را به همراه شکل تکمیل کرده است. قسمت بعدی مهارت شخص آزمایشگر را توضیح می دهد. قسمت بعد تعداد دفعات اندازه گیری می باشد و توضیح داده است که برای کاهش خطا تعداد دفعات اندازه گیری را باید افزایش داد. رقم های با معنا و گزارش نتیجه اندازه گیری شده قسمت بعدی است که به آن پرداخته شده است.

بخش ۶، تخمین مرتبه بزرگی

دراین بخش ابتدا موارد تخمین ذکر شده بعد آرام آرام با روابط ریاضی سعی در جواب دادن به سوالات مطرح شده دارد، هرچند به صورت غیر مستقیم.

بخش ۷، چگالی

بخش آخر این فصل چگالی می باشد که ابتدا چگالی را از ویژگی های مهم هر ماده می شمارد و فرمولی از آن ارائه داده است.

فصل۲: کار، انرژی و توان

بخش ۱، انرژی جنبشی

دراین بخش انرژی جنبشی را به همراه رابطه ریاضی آن تعریف می کند و توضیحاتی درباره یکای این انرژی داده است.

بخش ۲، کار انجام شده توسط نیروی ثابت

دراین بخش رابطه ریاضی به همراه شکل برای تعریف کار در فیزیک آورده است(یادآوری). توضیح مختصری درباره فرمول کار گفته است و همچنین یادآور شده است که در محاسبه کار باید مدل سازی صورت گیرد. مطلب بعدی که به آن پرداخته کار کل است و توضیح داده است که به دو روش می توان کار کل را محاسبه کرد.

بخش ۳، کار و انرژی جنبشی

کتاب ابتدا قصد تعریف کار مثبت و کار منفی را دارد و برای این امر از دو شکل استفاده کرده است و می خواهد به قضیه کار و انرژی جنبشی برسد. تعریف این قضیه را به اختصار گفته و رابطه ریاضی آن را نیز آوده است.

بخش ۴، کار و انرژی پتانسیل

در ابتدای این بخش یاداوری می شود که انرژی پتاسیل مطلب جدیدی نیست و توضیح مختصری از انرژی پتانسیل داده است و سه شکل مختلف این انرژی را ذکر می کند. سپس چگونگی تبدیل این انرژی به انرژی جنبشی را به شکل های گوناگون از طریق تصویر توضیح می دهد. ابتدا به توضیح پتانسیل گرانشی پرداخته؛ سپس کار نیروی وزن را با توجه به این انرژی فرمول بندی کرده است. قسمت بعدی از این مبحث انرزی کشسانی است. این بخش تنها به توضیح سامانه جسم-فنر پرداخته وکاربردهای مختلف فنر را نیز ذکر کرده است.

بخش ۵، پایستگی انرژی مکانیکی

بخش ۶، کار و انرژی درونی

در ابتدا مثالی را همراه با شکل تصویر سازی کرده .در ادامه با آوردن یک شکل قصد نشان دادن ارتباط بین کار و انرژی درونی را دارد. در پایان تعریف مختصری از پایستگی انرژی را آورده و هیچ مثال و یا تمرینی را هم برای آن نیاورده که به نظر مطلب را ناقص رها کرده است.

بخش ۷، توان

ابتدا با ذکر یک مثال به توضیح مفهوم توان پرداخته و سپس اشکال مختلف یکای توان را ذکر میکند. مطلب بعدی از بخش بازده می باشد که برای فهم بهتر مطلب از شکلی طرح واره به خوبی استفاده کرده است و تعریف دقیق تری از بازده را ارائه داده و با استفاده از این تعریف به رابطه بازده رسیده است.

فصل۳: ویژگی های فیزیکی مواد

بخش ۱، حالت های ماده

ابتدا تعریفی از ماده و اندازه ذرات تشکیل دهنده مواد داده شده است، سپس به بررسی سه حالت ماده(جامد،مایع و گاز) پرداخته و توضیح مختصری هم از حالت چهارم یعنی پلاسما داده است.

بخش ۲، ویژگی های فیزیکی مواد در مقیاس نانو

در آغاز این بخش ابتدا معنای لغوی نانو و سپس مقیاس نانو را به همراه شکل گفته است. سپس به اهمیت شناخت علم نانو پرداخته و این که مواد رفتاری متفاوت در مقیاس نانو از خود نشان می دهند.

بخش ۳،نیروهای بین مولکولی

در این بخش ابتدا توضیح مختصری درمورد نیروهای بین ملکولی اورده شده و سپس به مبحث کشش سطحی می پردازد و برای بیان این مطلب از جندشکل استفاده کرده است. مطالب بعدی به ترتیب ترشوندگی و اثر مویینگی می باشد.

بخش ۴، فشار در شاره ها

محاسبه فشار در شاره ها اولین مطلب از این بخش می باشد؛ در آغاز یادآور مطالب فشار در سال نهم شده و درباره اثر ارتفاع برفشار توضیحاتی داده است. در ادامه کتاب قصد بدست آوردن رابطه ای برای محاسبه فشار در شاره ها دارد جو سنج یا بارو متر مطلب بعدی این بخش می باشد؛ ابتدا تعریف کوتاهی از جوسنج گفته شده و مکانیزم این وسیله به همراه شکل توضیح داده شده است و ادامه به یک رابطه ریاضی دیگری از فشار رسیده است. آخرین مطلب این بخش فشار سنج یا مانو متر می باشد و توضیح داده شده  که یکی از وسیله های ساده برای اندازه گیری فشار یک شاره محصور، فشار سنج  Uشکل است و با استفاده از یک شکل و رابطه ریاضی فشار، فشار مطلق و پیمانه ای را تعریف کرده.

بخش ۵، شناوری و اصل ارشمیدس

این بخش به بیان نیروی شناوری بااستفاده از شکل پرداخته است. در ادامه با یک آزمایش به تحقیق اصل ارشمیدوس پرداخته و درآخر تعریف خود را از اصل ار شمیدوس با توجه به نتیجه آزمایش بیان کرده است.

بخش ۶، شاره در حرکت و اصل برنولی

اصل برنولی-آهنگ جریان شاره، معادله پیوستگی، کاربردهای اصل برنولی

فصل۴: دما و گرما

بخش۱، دما و دماسنجی

این بخش ابتدا به توضیح مختصری درمورد دما و کیت دماسنجی می پردازد.سپس مقیاس های دما و یکای دما را مورد بررسی قرار می دهد و دماسنج های معیار را برای اندازه گیری گستره دماهای مختلف معرفی می کند.

بخش۲، انبساط گرمایی

این بخش درمورد انواع انبساط گرمایی از جمله انبساط طولی، انبساط سطحی و حجمی به بحث می پردازد و مثال هایی را همراه با توضیح این موارد ارائه میدهد. در لابلای توضیح این انبساط ها، دماسنج نواری دوفلزه را نیز توضیح میدهد.در قسمت آخر این بخش نیز به انبساط غیرعادی آب می پردازد.

بخش۳، گرما

دراین بخش ابتدا به توضیح مفاهیم گرما و تعادل گرمایی پرداخته می شود سپس ظرفیت گرمایی جسم همراه با رابطه آن، گرمای ویژه توضیح داده شده است. در قسمت بعدی نیز به مول و عدد آووگادرو و گرمای ویژه مولی و دمای تعادل همراه با روابط آنها پرداخته شده است. گرماسنج و گرماسنجی آخرین مبحثی است که دراین بخش به آن اشاره شده است

بخش۴، تغییر حالت های ماده

دراین بخش به تغییرات حالت های ماده یعنی جامد-مایع، مایع-بخار و بخار- مایع پرداخته شده است.

بخش۵، روش های انتقال گرما

دراین بخش بیان می شود که شارش گرما به سه طریق متفاوت انجام میشود: رسانش گرمایی، همرفت و تابش گرمایی. که ب صورت مجزا هریک همراه با مثال ها و تمرین هایی توضیح داده شده است. سپس مفهوم اثر گلخانه ای بیان شده است.

بخش۶، قوانین گازها

در بخش اخر به بررسی رفتار گاز در شرایط مختلف پرداخته شده که شامل بررسی گاز در فشار ثابت، در حجم ثابت و در دمای ثابت است. سپس قانون آووگادرو و قانون گازهای آرمانی(کامل) به طور مختصر شرح داده شده است.

فصل اول کتاب فیزیک دهم

از نظر عنوان و محتوا دقیقا(بغیر از مبحث چگالی که در فصل پنجم کتاب فیزیک دوم دبیرستان آورده شده) مشابه فصل اول کتاب فیزیک سال دوم دبیرستان می باشد تنها تفاوت هایی در نحوه نوشتار و در جابجایی عناوین و مفاهیم مشاهده می شود.

فصل دوم نیز مشابه فصل چهارم کتاب فیزیک دوم است اما تفاوت های زیر مشاهده می شود:

1. مبحث انرژی جنبشی در کتاب فیزیک دوم دبیرستان تنها به صورت یادآوری ذکرشده است اما در فیزیک دهم تحت عنوان مبحثی به آن پرداخته شده است
2. مبحثی تحت عنوان کار و انرژی درونی در کتاب فیزیک دوم ذکر نشده است

فصل سوم کتاب فیزیک دهم معادل فصل پنجم فیزیک دوم است با تفاوت های زیر:

1. اصل ارشمیدس به فیزیک دهم اضافه شده
2. اصل برنولی به فیزیک دهم اضافه شده

بین فصل چهارم کتاب فیزیک دهم و فصل ششم کتاب فیزیک دهم تفاوت چندانی مشاهده نمی شود.

همچنین اگر می خواهید تغییرات نظام جدید در سایر کتاب های دبیرستان را مشاهده فرمایید به دسته بندی تغییرات کتاب درسی مراجعه فرمایید.