در این مقاله می‌خواهیم در رابطه با راه‌های تقویت حافظه کوتاه مدت صحبت کنیم. همان‌طور که از اسم آن پیداست حافظه کوتاه مدت هم دارای ظرفیت کمتری نسبت به حافظه بلند مدت است هم مدت زمان کمتری اطلاعات را نگهداری می‌کند. حافظه کوتاه مدت بسیار حافظه مهمی است که در صورت تضعیف آن باید احساس نگرانی کرد و اقدامات لازم جهت تقویت این حافظه را انجام داد. گاهی پیش می‌آید اسم همسایه‌ای که چند ثانیه پیش با او ملاقات کرده‌اید را فراموش کنید. این امر نشان بر آن است که در حافظه کوتاه مدت خود دچار اختلال شده‌اید. حال سوالاتی از قبیل سوالات زیر ممکن است برای‌تان پیش آید مثل:
۱- راه‌های تقویت حافظه کوتاه مدت یا درمان حافظه کوتاه مدت چیست؟
۲- آیا حافظه کوتاه مدت قابل اعتماد است؟
۳- چگونه به تثبیت اطلاعات در حافظه کوتاه مدت بپردازیم؟
۴- نحوه دسترسی به حافظه کوتاه مدت چگونه است؟
هنگامی که شما یک مطلبی را می‌شنوید یا می‌بینید یادآوری آن مطلب در نزدیک‌ترین زمان بسیار کار آسانی است اما هنگامی که مدت زمان زیادی از دیدن یا شنیدن آن مطلب می‌گذرد در به یادآوری آن دچار مشکل می‌شوید. حافظه‌ها با توجه به میزان ماندگاری اطلاعات در آن‌ها به دو دسته مختلف تقسیم میشود که عبارت است از:
حافظه بلند مدت
حافظه کوتاه مدت
حافظه کوتاه مدت ضمن نگهداری کوتاه مدت اطلاعات می‌تواند اطلاعات را پردازش و بازیابی کند. تفاوت بین این سه حافظه بیشتر مربوط به ظرفیت ذخیره‌سازی اطلاعات است.
در عصر جدید طبق مطالعاتی که انجام شده است نوع جدیدی از حافظه وجود دارد به نام حافظه حسی که در کنار حافظه بلند مدت و حافظه کوتاه مدت نیز ممکن است مورد استفاده قرار بگیرد اما بهتر است بر روی یکی از انواع حافظه‌ها تمرکز کنید. با ما همراه باشید تا تفاوت انواع حافظه را دانسته و راه‌های تقویت حافظه کوتاه مدت را فراگیرید.
حافظه از انواع مختلفی از جمله حافظه کوتاه مدت، حافظه بلند مدت و حافظه حسی تشکیل شده است. بهتر است بر روی یکی از انواع سه حافظه نام برده تمرکز کنید.
مطالبی که در این مقاله مطالعه خواهید کرد طبق سرفصل‌های زیر به شما ارائه می‌گردد:
- حافظه کوتاه مدت چیست؟
- حافظه حسی و حافظه بلند مدت چیست؟
- کمی با علائم و نشانه‌های ضعیف شدن حافظه کوتاه مدت آشنا شوید!
- چگونه حافظه کوتاه مدت خود را تقویت کنیم؟
راه‌های تقویت حافظه کوتاه مدت چیست؟ آیا حافظه کوتاه مدت قابل اعتماد است؟ چگونه به تثبیت آن بپردازیم؟ نحوه دسترسی به این حافظه چگونه است؟
وقتی مطلبی را برای اولین بار می‌شنویم، یادآوری آن کار آسانی است اما وقتی مدت زمانی از آن می‌گذرد در یادآوری آن دچار مشکل می‌شویم. با توجه به میزان ماندگاری اطلاعات در حافظه آن را به دو نوع حافظه بلند مدت و کوتاه مدت تقسیم می‌کنیم اما طبق مطالعات جدید نوع سومی از حافظه به نام حافظه حسی نیز وجود دارد. ممکن است گاهی از هز سه نوع حافظه استفاده کنید. اما معمولا بر روی یکی از آن‌ها متمرکز خواهید بود.
حافظه کوتاه مدت چیست؟
همان‌طور که از اسم آن پیداست ظرفیت کمی دارد و پس از پر شدن در صورت ورود اطلاعات جدید، اطلاعات قدیمی را پاک می‌کند. حافظه کوتاه مدت به‌صورت موقت به دخیره اطلاعات می‌پردازد. در واقع این حافظه تنها ظرفیت هفت قطعه را دارد. مانند یک رمز ۷ رقمی یا شماره تلفن ۷ رقمی. اکثر افراد نیز به‌طور متوسط می‌توانند تنها همان ۷ تکه اطلاعات را در هر مرتبه بخاطر سپارند که به آن قانون طلایی حافظه کوتاه مدت می‌گویند.
در زبان لاتین به آن (Short-Term Memory) یا به اختصار S.T.M می‌گویند.
اطلاعات در حافظه کوتاه مدت تقریبا به مدت ۱۵ الی ۳۰ ثانیه باقی می‌مانند. خیلی از افراد حافظه کوتاه مدت را با عنوان چرک نویس مغز معرفی می‌کنند. اگر اطلاعات به صورت دائم در ذهن شما تکرار و پردازش نشوند در سریع‌ترین زمان این اطلاعات از بین می‌روند.
حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت بسته به نوع اطلاعاتی که دریافت می‌کنند متفاوت عمل می‌کنند. حافظه کوتاه مدت معمولا کیفیت‌های فیزیکی تجربه از جمله هر آنچه می‌بینیم، هر آنچه انجام می‌دهیم، هر آنچه می‌چشیم، هر آنچه لمس می‌کنیم و در نهایت هر آنچه می‌شنویم را ذخیره و پردازش می‌کند.
تا زمانی که برای ثبت اطلاعات در ذهن خود اقدامی انجام ندهید اطلاعات موجود در حافظه کوتاه مدت از بین می‌رود. استفاده از این حافظه معمولا در حفظ یک شماره و نوشتن آن در یک محل مطمئن کاربرد زیادی دارد مگر آن که با استفاده از روش‌های مختلف این شماره را در ذهن خود تثبیت کنید.
برخی از افراد از حافظه کوتاه مدت به عنوان یک فیلتر یاد می‌کنند. یک فیلتری که تعیین می‌کند چه چیزی ارزش ثبت در حافظه را دارد و چه چیزی باید از ذهن از بین برود. جالب است بدانید حافظه کوتاه مدت در لوب پیشانی قشر مغز ایجاد میشود.
حافظه حسی و حافظه بلند مدت چیست؟
حافظه حسی:
حافظه حسی، یک نوع حافظه‌ای فرّار است که قدرت نگهداری اطلاعات در این حافظه به کمتر از نیم ثانیه می‌رسد. حافظه حسی به شما این امکان را می‌دهد که یک تصویر، صدا یا سایر حس‌ها را به صورت تقریبا تصویری در خاطر خود حفظ نمائید. تصاویری که مشاهده می‌کنید در حافظه حسی بسیار فرار است و بلافاصله به حافظه کوتاه مدت شما انتقال میابد. همان‌طور که قبل‌تر بیان کردیم حافظه کوتاه مدت مانند یک فیلتر عمل می‌کند. خاطراتی که در حافظه حسی وارد می‌شوند پس از ورود به حافظه کوتاه مدت یا فراموش می‌شوند یا در حافظه بلند مدت قرار می‌گیرند.
حافظه بلند مدت:
حافظه بلند مدت یک محلی جهت ثبت و حفظ دائمی اطلاعاتی است که از نظر ذهن ارزشمند تشخیص داده شده‌است. حافظه بلند مدت برخلاف حافظه حسی و کوتاه مدت، توانایی این را دارد که به‌صورت کاملا نامحدود میزان بسیار زیادی از اطلاعات را در خود حفظ و ذخیره کند. حافظه بلند مدت انسان مانند هارد در یک کامپیوتر عمل می‌کند. بدین صورت که داده و اطلاعات را به صورت دائمی ذخیره می‌کند.
حافظه حسی، حافظه ای است که اطلاعات را کمتر از نیم ثانیه در خود نگداری کرده و به حافظه کوتاه مدت انتقال می‌دهد ضمن آن که یک حافظه عالی تصویری است. حافظه بلند مدت مانند هارد در کامپیوتر داده‌ها را به صورت دائمی ثبت و حفظ می‌کند.
کمی با علائم و نشانه‌های ضعیف شدن حافظه کوتاه مدت آشنا شوید!
«ناتوانی در به یادآوردن اتفاقات اخیر» یکی از معروف‌ترین علائم ضعیف شدن و اختلال در حافظه کوتاه مدت است. در صورتی که با حالات زیر مواجه شدید بهتر است به پزشک معالج رجوع کنید.
۱- وسایلی که به صورت روزمره با آن‌ها کار می‌کنید گم کنید.
۲- هنگام صحبت کردن به یادآوردن کلمات مناسب برای‌تان به سختی امکان‌پذیر است.
۳- آنچه راکه اخیرا مطالعه نموده‌اید به خاطر نمی‌آورید.
۴- به یک اتاق وارد می‌شوید اما در همین حین فراموش می‌کنید برای انجام چه کاری وارد شدید.
۵- اسم افراد را به صورت اشتباهی بیان می‌کنید.
۶- فردی را می‌بینید و چند ثانیه بعد برای کسی می‌خواهید این واقعه را تعریف کنیم و اسم شخص را به یاد نمی‌آوریم.
۷- البته دقت داشته باشید اگر برای‌تان پیش آمد که دو الی سه بار نام فردی را فراموش کنید عادی است و نیاز نیست به دکتر مراجعه کنید. اما اگر موارد بالا برای‌تان بیش از دو بار یا سه بار پیش آمد حتما به پزشک معالج مراجعه کنید.
چگونه حافظه کوتاه مدت خود را تقویت کنیم؟
راه‌کارهای بسیار زیادی جهت تقویت حافظه کوتاه مدت وجود دارد که در ذیل به اختصار به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱- تنها بر روی یک کار تمرکز کنید
هنگامی که شما چندین کار را با یک‌دیگر انجام می‌دهید باعث درگیری زیاد شما و در نهایت فراموشی چیزهای بسیار ساده میشود. همچنین اگر چندین کار را با هم انجام دهید احتمال اینکه حتی یکی از آن‌ها را به صورت کامل انجام دهید بسیار کم است زیرا انسان در هر زمان باید روی یک کار تمرکز کند و آن را به پایان برساند.
۲- محدودیت‌های ذهن خودتان را بشناسید
از پر کردن حافظه کوتاه مدت خود با اطلاعات بی‌ارزش و غیرمفید که ارزشی برای‌تان ندارند به شدت پرهیز کنید.
۳- اطلاعات را به بخش‌های کوچک‌تر در ذهن خود تبدیل کنید
اگر اطلاعات خود را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید آن وقت می‌توانید به راحتی این اطلاعات را ذهن خود ثبت و حفظ نمائید. در این ثورت حتی به یادآوری اطلاعات کوچک‌تر برای‌تان راحت‌تر می‌باشد. مثلا یک شماره‌ای مانند ۱۲۳۴۵۶۷۸۹ را به صورت ۱۲۳-۴۵۶-۷۸۹ در ذهن خود ثبت کنید. معروف‌ترین مثال برای بخش‌بندی اطلاعات کدپستی است. همان‌طور که می‌دانید کدپستی نیز به صورت بخش‌بخش نوشته میشود به همین علت راحت‌تر در ذهن می‌ماند.
به طور مثال ۷۶۳-۴۹-۷۴۹-۱۴
۴- نوشیدن قهوه را فراموش نکنید
با توجه به تحقیقاتی که توسط محققان انگلیسی انجام شده است درصورتی که کافئین موجود در قهوه را برای مدت زمان کوتاهی استفاده کنید می‌توانید سطح هوشیاری مغز و حافظه کوتاه مدت خود را تقویت کنید. نوشیدن قهوه باعث جلوگیری از فرآیند پیری زودرس نیز میشود. البته دقت داشته باشید کافئین زیاد باعث افزایش استرس خواهد شد پس در استفاده از احتیاط فرمائید. پس نوشیدن یک فنجان قهوه تازه دم به صورت روزانه را فراموش نکنید.
۵– با صدای بلند اطلاعات را تکرار کنید
اگر تمایل دارید اطلاعاتی را در حافظه خود ثبت کنید و قدرت حافظه کوتاه مدت خود را افزایش دهید باید هر اطلاعاتی که می‌خواهید در ذهن ثبت شود را با صدای بلند چندین بار برای خود تکرار کنید.
۶– در طبیعت قدم بزنید
برای تقویت حافظه کوتاه مدت خود بهتر است قدم زدن در طبیعت را فراموش نکنید. دقت داشته باشید حتی نگاه کردن به منظره طبیعی نیز باعث میشود حافظه کوتاه مدت شما تقویت شود.
از آسان‌ترین راه‌های تقویت حافظه کوتاه مدت می‌توان به قدم زدن در طبیعت و یا حتی نگاه کردن به منظره طبیعی، تکرار اطلاعات با صدای بلند و به صورت مستمر و بخش‌بندی کردن اطلاعات به واحدهای کوچک‌تر نیز اشاره کرد.
۷– عادت‌های سالم را در خود تقویت کنید
برای تقویت حافظه کوتاه مدت خود بهتر است زندگی‌تان را سرشار از عادات سالم کنید. به‌طور مثال ورزش روزانه را از خاطر نبرید. خواب راحت و خوب شبانه را از یاد نبرید و آن را با خواب روزانه جایگزین نفرمائید. مصرف قند و شکر را در زندگی خود به حداقل برسانید.
۸– استفاده از انواع توت را در برنامه غذایی خود قرار دهید
توت میوه‌ای سرشار از آنتی‌اکسیدان است که از مغز در برابر حملات رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند و خطر ابتلا به بیماری‌های پارکینسون و آلزایمر را در انسان کاهش می‌دهد. آنتی‌اکسیدان موجود در میوه توت همچنین توانایی آن را دارد که فرآیندهای فکری و ذهنی مغز را تقویت کند.
۹– مصرف شکر را در زندگی خود حذف کنید
با توجه به تحقیقاتی که انجام شده است محققان دریافتند شکر می‌تواند حافظه کوتاه مدت را تخریب کند. شکر با افزایش سطح قند خون شما منجر به کاهش سطح تمرکز و تخریب خلق و خوی شما شود. با توجه به اینکه شکر تقریبا در تمام غذاهای فراوری شده وجود دارد بهتر است حتی الامکان مصرف آن‌ها را در زندگی به حداقل برسانید.
۱۰– مصرف زردچوبه را در غذاهای خود فراموش نکنید
با دقت بر تحقیقاتی که در دانشگاه تکنولوژی سوینبرن در ملبورن استرالیا انجام شده است، درمیابیم که مصرف کورکومین موجود در زردچوبه پس از گذشت ۱ ساعت اثر مثبت خود را بر روی حافظه کوتاه مدت می‌گذارد. کورکومین در خلق و خو، خون و مهارت‌‌های شناختی اثرات بسیار عالی، سریع و بلندمدتی را می‌گذارد که نباید از آن‌ها گذشت. بیمارانی که آلزایمر دارند و با علائم شدید از جمله زوال عقل، تحریک‌پذیری، بی‌قراری و اضطراب سر و کله می‌زنند می‌توانند با مصرف مکمل کورکومین به بهبودی قابل توجهی دست یابند.
۱۱– مصرف شکلات تلخ یا شکلات تیره تاثیر بسیار بالایی در تقویت حافظه کوتاه مدت شما دارد
شکلات تیره یک سرکوب کننده بسیار مقوی برای اشتها است؛ این نوع شکلات نه تنها اشتها را کور می‌کند بلکه باعث بهبود حافظه کوتاه مدت نیز میشود. ترکیبات موجود در شکلات تیره یا شکلات تلخ منجر به بهبود جریان خون در مغز میشود. همچنین مصرف همچین ماده مغذی باعث جلوگیری از ابتلا به افسردگی شده و نیز باعث کاهش ابتدا به اختلالات ذهنی در افراد مسن میشود.
۱۲– از تاثیرات شگفت‌انگیز زنجبیل در غذاهای خود غافل نشوید
مصرف زنجبیل یا پودر آن نکات مثبت بسیار زیادی در زندگی انسان از خود به جای می‌گذارد.طبق تحقیقات انجاتم شده ثابت شده است که زنجبیل می‌تواند از کاهش قدرت حافظه کوتاه مدت و زوال عقل پیشگیری کند. مطالعاتی که در رابطه با بانوان سالمند انجام شده است نشان بر آن است که مکمل‌های دارای زنجبیل منجر به بهبود سطح حافظه کوتاه مدت افراد می‌شوند.
درصورتی که می‌خواهید حافظه کوتاه مدت خود را تقویت کنید برنامه‌های غذایی خود از مصرف زنجبیل، ادویه زردچوبه، شکلات تلخ یا شکلات تیره، قهوه تازه دم و عدم مصرف قند و شکر غافل نشوید.
از عواملی که باعث ایجاد اختلال در حافظه کوتاه مدت میشود می‌توان به موارد زیر نیز اشاره نمود که ترک آن‌ها تاثیر مثبتی در جلوگیری از این روند دارد:
- استرس زیاد
- اعتیاد به الکل
- افزایش سن
- درمان‌های دارویی و شیمیایی
- آسیب‌های مغزی
- حواس پرتی بالا
منبع:
