نتیجه رشد مغز در نوجوانی شکل گیری هویت و شخصیت فرد می باشد. انسان در این دوران علاوه بر تغییرات جسمانی، تغییراتی را در فکر، روان و عملکرد مغز تجربه می کنند که ممکن است سبب آشفتگی های رفتاری شود. والدین باید با عملکرد مغز نوجوانان و مراحل رشدی آشنا باشند تا بتوانند نوجوان شان را درک کنند و ارتباط موثری با وی داشته باشند. خیلی از والدین نمی دانند دلیل پریشانی و آشفتگی فرزند نوجوانشان چیست و به همین دلیل نمی توانند با آنها صمیمی شوند. بسیاری از والدین شکایت می کنند که فرزندانشان از آنها دوری می کنند و تمایلی به برقراری ارتباط با خانواده ندارند و یا بسیار پرخاشگر هستند. برای درک این اتفاقات با ما در ادامه مطلب همراه باشید.

ساختار مغز نوجوانان چگونه است؟

ابتدایی ترین بخش مغز ساقۀ مغز نام دارد.

این بخش از مغز مسئولیت کنترل عملکردهای پایه‌ای، مانند هوشیاری، تنفس، فشار خون و درجه حرارت بدن را بر عهده دارد.

در بالای ساقه مغز، بخش عاطفی است که به آن دستگاه لیمبیک می گویند.

وظیفه دستگاه لیمبیک، کنترل هورمون‌ها، حافظه و همچنین واکنش‌های عاطفیِ خودکار و ناخودآگاه می باشد.

در نگاهی عمیق تر میلیون ها سلول عصبی در مغز انسان وجود دارد. بخش زیای از این سلول ها هستۀ مغز را شکل می دهند. آمیگدال از هسته های اصلی مغز در کنترل خشم، ترس و احساسات جنسی نوجوانان نقش دارد. آمیگدال وضعیت امن، هیجان انگیز و یا خطرناک را به طور ناخودآگاه به بدن خبر می دهد، در نتیجه عکس العمل غیر ارادی را در پی دارد. تفاوتی که در عملکرد نوجوان وجود دارد، تغییرات مداوم در آن می باشد.

تسلط آمیگدال (مغز عاطفی) و رشد مغز در نوجوانی

قشر پیش پیشانی (بخش تصمیم گیرنده و برنامه ریزی مغز) هنوز در ساختار مغز نوجوانان به طور کامل رشد نکرده، پس مغز عاطفی تسلط بیشتری دارد. به همین دلیل نوجوانان در هنگام مواجهه با مسائل بیشتر عاطفی برخورد می کنند. در حالی که بزرگسال دائما در حال کشمکش میان بخش عاطفی و قشر پیش پیشانی خود می باشد.

به طور مثال فرض کنید در حال رانندگی هستید و ماشینی از شما سبقت می گیرد. در چنین شرایطی مغز یک بزرگسال انتخاب هایش را سبک و سنگین می کند. با خود می گوی “بگذار من هم از او سبقت بگیرم و تلافی کنم”، اما بعد با خود فکر می کند که اگر پلیس جریمه اش کند و یا تصادف کند چه می شود. در نهایت طبق شخصیتی که در او شکل گرفته دست به انتخاب می زند. اما نوجوان در مواجه با این مسئله به احتمال خیلی زیاد دست به عمل هیجانی و احساسی می زند.

تغییرات و رشد مغز در نوجوانانی

مغز نوجوان بر اثر تغییرات هورمونی، نیازها و تجربیات جدید، تغییر و بازسازی می کند. سرعت انتقال اطلاعات در دوران نوجوانی شتاب می گیرد و مسیرهای تازه ای در مغز ایجاد می شوند. در این شرایط ممکن است مسائل طبق روال عادی زندگی پیش نروند و هدف های جدیدی شکل بگیرد. این تغییرات از دست رفتن ثبات شخصیت را توجیه می کند.

در واقع دیدگاه ها و واکنش های جدیدی در نوجوان شکل می گیرند. نوجوان در این دوران حساس بیشتر به شغل، روابط بین فردی و به طور کلی آینده خود می اندیشد.

رشد مغز در نوجوانی هویت را نیز تغییر می دهد

به دلیل تغییرات ساختار مغزی، انسان در دوران نوجوانی به ‌شدت نیاز به هویت یابی است تا بفهمد که چه شخصیت و چه تمایلاتی دارد. زمانی که هویت دوران کودکی را از دست می دهند به دنبال هویت جدید برای خود هستند. جستجو برای کشف هویت جدید می تواند سازنده یا مخرب باشد. هویت جدید در نوجوانان بیشتر تحت تاثیر گروه همسالان شکل می گیرد.

برای اینکه بفهمد چه چیزهایی برای آینده اش خوب است، چه شغلی را می خواهد انتخاب کند و چه شخصیتی می خواهد داشته باشد، گروه ها و تجارب زیادی را امتحان می کند. در این شرایط والدین و معلمان باید شرایط مناسبی را برای رشد و پرورش فکری نوجوان فراهم کنند. رفتار والدین با فرزندان در سن بلوغ بسیار بر چگونگی سپری شدن این مرحله از رشد تاثیر دارند، برای مثال، دور کردن دوستان ناباب از نوجوان یکی از چالش های والدین در این دوران می باشد.

نقش والدین در شکل گیری هویت نوجوانان

والدین و معلمان باید از نوجوان حمایت کنند؛ به طوری که اجازه امتحان‌کردنِ سرگرمی‌های جدید، شرکت در کلاس‌های جدید و مشارکت در سازمان‌های جدید را به نوجوان بدهند و او را در این زمینه ها یاری دهند. اکتشافات و استعدادهای نوجوانان باید مورد تشویق قرار بگیرد و با نظارت والدین پرورش یابند.

اما مسلما نوجوان به راهنما نیاز دارد و آزادی بی قید و شرط، او را در مسیرهای بدی قرار می دهد. بسیاری از والدین در این دوران سعی می کنند تا هویت نوجوان را در نقطه مقابل خود هدایت کنند و از این طریق می خواهند به طور غیر مستقیم کمبودهای خود را جبران کنند. بهتر است والدین، محدودیت‌ها را به شکل معقولی تعیین کنند. نوجوان باید بتواند در مورد علایق خود با پدر و مادر صحبت کند و آن ها نیز با سنجیدن شرایط و موقعیت از مخالفت های بی جا خودداری کنند.

با این وجود بسیاری از والدین در برقراری ارتباط موثر با نوجوانان دچار مشکل می شوند. مشاوره خانواده و یا شرکت در جلسات آموزشی در باب نوجوانان می تواند به شما برای ارتباط مستحکم یاری برساند.