اختلال دو قطبی؛ شاید نام این بیماری را زیاد شنیده باشید اما باید بدانید که زندگی با این بیماری نه برای کسی که به این اختلال دچار است کار ساده‌ای است و نه برای خانواده و اطرافیان او. محققان علوم روان‌پزشکی در یافتن ریشه‌های این بیماری، به اطمینان کامل نرسیده‌اند، اما عواملی وجود دارد که همه روان‌شناسان درباره آنها اتفاق نظر دارند.
تغییرات شدید ناشی از اختلال دوقطبی روی روح و روان فرد موجب می‌شود فرد در انجام فعالیت‌ها و عملکردهای خود ضعیف شود یا به حدی دچار تفریط شود که واقعیت را نادیده بگیرد و این وضعیت فرد را از انجام امور روزمره و وظایف کاری‌اش ناتوان می‌سازد.
متخصصان علوم روانشناسی و سلامت روان از مدت‌ها قبل مشاهده کرده بودند که ژن‌های خاصی عامل بروز اختلال دوقطبی هستند و برخی از این ژن‌ها با خطر فزاینده شیزوفرنی مرتبط هستند، اما عوامل ایجادکننده اختلال دوقطبی تقریبا ترکیبی از فاکتورهای مختلف هستند که شامل جهش‌های ژنتیکی، ابتلا به اضطراب و دیگر مشکلات روانی در فرد می‌شوند.
مهمترین فاکتورهای موثر در بروز اختلال دوقطبی
ژنتیک: نخستین نکته‌ای که در بررسی اختلال دوقطبی به ذهن می‌رسد، ارتباط این بیماری با برخی ژن‌های عامل بروز آن است. این ژن‌ها در میان اعضای خانواده وجود دارند اما تمامی آنها که ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند به طور کامل شناخته شده نیستند.
بر اساس بررسی‌های انجام شده انباشت انواع نادری از ژن‌ها ممکن است با بروز این بیماری مرتبط باشد. متخصصان ژنوم‌های ۲۰۰ نفر از ۴۱ خانواده مختلف که سابقه ابتلا به اختلال دوقطبی را داشتند بررسی کرده و ۱۶۴ نوع نادر از ژن‌ها را شناسایی کردند که در افراد مبتلا به این بیماری وجود داشتند.
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی به طور متوسط دارای شش نسخه از این ژن‌های نادر هستند در حالی که در افراد سالم تعداد این ژن‌ها به طور متوسط تنها یک نسخه است.
ژورنال مدیکال دیلی، گزارش می‌دهد که این ژن‌ها تنها فاکتورهای ایجاد کننده این بیماری نیستند. بررسی انجام شده روی دوقلوهای همسان نشان می‌دهد لزوما هر دوی آنان به این بیماری مبتلا نمی‌شوند؛ مگر اینکه تمامی ژن‌هایشان مشترک باشد. به همین دلیل غیر از فاکتور ژن‌ها عوامل دیگری همچون مسائل زیست‌محیطی هم می‌تواند در بروز اختلال دوقطبی موثر باشد.
ساختار مغز: پزشکان با کمک تصویربرداری به شیوه FMRI و برش‌نگاری با گسیل پوزیترون (PET) دریافتند افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ساختار مغزی متفاوت از افراد دیگر دارند. نتایج مطالعه انجام شده در سال ۲۰۰۵ حاکی از آن است که این بیماران با گذر عمر میزان بیشتری از قیمت خاکستری مغز خود را از دست می‌دهند.
اضطراب، افسردگی و اختلال‌های روانی: در صورتی که فردی به اختلالاتی همچون اضطراب و دیگر مشکلات روانی همچون اجتماع‌هراسی مبتلا باشد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال دوقطبی است.
علاوه بر این داشتن تجربیات استرس‌زا یا دوره‌های ناراحتی و غم می‌تواند در افزایش احتمال بروز این بیماری موثر باشد. با این توضیح شاید بتوان دریافت چرا ۱۱ تا ۳۹ درصد از بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی دچار «اختلال تنش‌زای پس از رویداد» (PTSD) هستند، اما با این حال نقش این بیماری در بروز اختلال دوقطبی یا بالعکس به طور کامل مشخص نیست.
این امکان وجود دارد سوءاستفاده‌های جنسی یا جسمی در دوران کودکی به اختلال دوقطبی منجر شود. علاوه بر این مطالعات نشان می‌دهد کودکان مبتلا به «اختلال نارسایی توجه» یا «اختلال بیش‌فعالی – کم توجهی» بیشتر احتمال دارد به اختلال دوقطبی مبتلا شوند. هرچند لازم است تفاوت اختلال دوقطبی با اختلال بیش‌فعالی – کم توجهی شناخته شود چراکه اغلب افراد علائم آن دو را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند.
استفاده از موادمخدر یا مواد الکلی: برخی افراد برای رهایی از تجربیات آزاردهنده و استرس‌آور به مصرف مواد الکلی یا مخدر روی می‌آورند اما به کار بردن این روش می‌تواند به تشدید افسردگی منجر شود و در برخی موارد خود عامل بروز اختلال دوقطبی شود.
اطلاعات بیشتر درباره اختلال دوقطبی:
